29 Aralık 2022 tarih, 32058 sayılı Resmi Gazetede; 22.12.2022 tarih, 2022/2 nolu Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı ile 01.01.2023 – 31.12.2023 tarihleri arasında geçerli günlük brüt asgari ücret (333,60) üçyüzotuzüç lira altmış kuruş olarak yayım- lanmıştır.
Ancak Asgari Ücret Tespit Komisyonu 13 Haziran 2023, 19 Haziran 2023 ve 20 Haziran 2023 tarihlerinde olağanüstü toplantı yapmış, 20.06.2023 tarihinde 2023 yılı Temmuz-Aralık döneminde aylık asgari ücretin brüt 13.414,50 TL, net 11.402,32 TL olarak uygulanacağını açıklamıştır(1).
01.07.2023 – 31.12.2023 tarihleri arasında uygulanacak olan güncel asgari ücrete dair bilgiler tablo(2) halinde T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ait resmi sitede yer almaktadır.
2023 Yılı Temmuz Ayı İtibariyle Sosyal Güvenlik Destek Primine Tabi Asgari Ücret İle Çalışanların Durumu ve 2023 yılı Ücretlerinin Hesaplanması
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına 30 Ocak 2023 tarihinde sunulan “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile yaş şartı olmadan “Emeklilikte Yaşa Takılan” yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin emekli olabileceği yeni bir durum ortaya çıkmıştır.
Emeklilikte yaşa takılan en genç erkek sigortalının 43’üncü yaş itibariyle emekliliği hak edeceği düşünüldüğünde emekli maaşı almakta iken çalışmaya devam edecek yeni bir kitlenin olacağı aşikârdır.
Bu nedenle yazımızın konusu Sosyal Güvenlik Destek Primine (SGDP) tabi yani emekli maaşı almakta iken sigortalı olarak çalışanların asgari ücret üzerinden ücret alması durumunda nasıl bir hesaplama yapılması gerektiğine ilişkindir.
Ayrıca 2023 yılında yürürlükte olan asgari ücret ekseninde ücretlerin nasıl hesaplanacağına dair örnekler de verilecektir.
Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi olanların prim kesintisi kaçtır?(3)
SGDP’ye tabi sigortalının prime esas kazanç toplamı dikkate alınarak gerçekleştirilen Sosyal Güvenlik Destekleme Primi kesintisi; Sosyal Güvenlik Destek Primi İşveren Payı %22,5, Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi İşveren Payı %2 ile Sosyal Güvenlik Destek Primi İşçi Payı %7,5 şeklindedir.
Prim Oranları (3)
Gelir vergisi tarifesi Gelir Vergisi Kanunun 103 üncü maddesine göre 2023 yılı (4) Gelir vergisi tarifesi aşağıdaki gibidir. Gelir vergisine tabi ücret gelirleri;
Oranında vergilendirilir.
Asgari Ücret ile çalışanların net ücret hesabı 2023 yılında Asgari Ücret üzerinden uygulanacak olan gelir vergisi ve damga ver- gisi istisna tutarları
Not: Gelir vergisi, Kümülatif vergi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20 olarak hesaplanmıştır. Damga vergisi de Ocak-Haziran ayları için brüt ücret olan 10.008,00 TL üzerinden, Temmuz-Aralık ayları için de 13.415,00 TL üzerinden binde 7,59 olarak hesaplanmıştır. Asgari ücret, gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulduğundan dolayı net ücret hesaplanırken gelir vergisi ve damga vergisi düşülmeden hesaplama yapılmıştır. %15 işçi payı; %14 SGK Primi işçi payı ile %1 İşsizlik Sigortası Primi işçi payının toplamıdır.
Asgari ücret dışında bir ücret alınması durumunda ücretler nasıl hesaplanır? 2023 yılı Ocak ayında 15.000,00 TL brüt ücret ile sigortalı olarak çalışan bir kişinin ücretinin, 2023 yılı Temmuz ayı itibariyle asgari ücrette yaklaşık %34 artış sağlanmasını müteakip yaklaşık oranda zam alması sonucu 20.000,00 TL ye yükseltilmiş olması varsayımı ile yapılan hesaplama aşağıda yer almaktadır.
Not: Gelir vergisi, Kümülatif vergi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20, 550.000,00 TL’ye kadar %27 olarak hesaplanmıştır. Damga vergisi de brüt ücret üzerinden binde 7,59 üzerinden hesaplanmıştır. Gelir vergisi ve damga vergisi istisna tutarları ilgili aya ait asgari ücrete göre hesaplanmıştır.
Asgari ücret ile çalışanların işverene maliyeti
Not: Maliyet hesaplaması yapılırken işverenin herhangi bir teşvikten yararlan- madığı varsayılmıştır. Örneğin 5 puanlık teşvikten yararlanan bir işveren için SGK Primi işveren payını %20,5 değil %15,5 olarak hesaplamak gerekir. Böyle bir durumda işveren 2023/Ocak-Haziran dönemi için 1.551,24 TL prim işveren payı ödeyecek olup 500,40 TL prim ödemesi teşvik kapsamında SGK ya ödenmeyecektir. 2023/Temmuz-Aralık dönemi için de 2.079,25 TL prim işveren payı ödeyecek olup 670,72 TL prim ödemesi teşvik kapsamında SGK ya ödenmeyecektir. İşçi ve İşveren payları (c) sütununda yer alan Brüt Ücret üzerinden hesaplanmıştır. 2023/Ocak-Haziran dönemi için uygulanan 400,00 TL lik asgari ücret desteği ile 2023/Temmuz-Aralık dönemi için uygulanan 500,00 TL lik asgari ücret desteği tabloda maliyet hesabından indirilmemiştir.
Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi asgari ücretlilerin net ücret hesabı
Not: Gelir vergisi, Kümülatif vergi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20 olarak hesaplanmıştır. Asgari ücret üzerinden hesaplanan ücretler damga vergisinden istisna tutulduğundan “Net Ücret” in hesabında damga vergisi dikkate alınmamıştır.
Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi çalışanların asgari ücret dışında bir ücret alması durumunda ücretleri nasıl hesaplanır? Emekli olduğu halde 2023 yılı Ocak ayında 15.000,00 TL brüt ücret ile sigortalı olarak çalışan bir kişinin ücretinin, 2023 yılı Temmuz ayı itibariyle asgari ücrette yaklaşık %34 artış sağlanmasını müteakip yaklaşık oranda zam alması sonucu 20.000,00 TL ye yükseltilmiş olması varsayımı ile yapılan hesaplama aşağıda yer almaktadır.
Not: Gelir vergisi, Kümülatif gelir vergisi matrahı üzerinden 70.000,00 TL’ye kadar %15, 150.000,00 TL’ye kadar %20, 550.000,00 TL’ye kadar %27 olarak hesaplanmıştır. Damga vergisi brüt ücret üzerinden binde 7,59 olarak hesaplanmıştır. Gelir vergisi ve damga vergisi istisna tutarları ilgili aya ait asgari ücrete göre hesaplanmıştır.
Teşvik açısından durum
“Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa eklenen Geçici 95. maddede belirtildiği (5) üzere anılan kanunun yürürlüğe girmesi sonucu emekli olacak sigortalıları işten çıkış kodu “8- Emeklilik (yaşlılık) veya toptan ödeme nedeniyle” olacak şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi ve aynı işyerinden 30 gün içerisinde işe girişinin yapılmış olması durumunda, işverenler SGDP’ye tabi sigortalı çalışanlar için 5 puanlık teşvikten yararlanmış olacaklardır.
Asgari ücret iki şekilde uygulanacak! Emeklilikte yaşa takılanların emekli olması ile birlikte yaklaşık 2 milyon 250 bin kişilik işgücünün sigortalılık statüsü değişecek. Bu doğrultuda belki de daha önce emekli ancak sigortalı çalışan istihdam etmeyen birçok işyeri bu statüde sigortalı istihdam etmeye başlayacak. Sosyal Güvenlik Destekleme Primi kesintisi yapılan bu statüdeki çalışanların maaş hesaplamalarına dair yapmış olduğumuz bu ayrıntılı çalışmanın hem işveren tarafına hem de işçi tarafına bilgi vermesi amaçlanmıştır.
2023 yılı Ocak-Haziran döneminde aylık asgari ücret 8.506,80 TL olarak uygulanacak gibi gözükse de sosyal güvenlik destek primine tabi yani emekli maaşı almakta iken asgari ücret ile sigortalı olarak çalışmakta olanların kazanacağı asgari ücret ise daha farklı olacaktır. SGDP’ye tabi asgari ücretliler 2023 yılı Ocak-Haziran döneminde aylık 8.941,85 TL ila 9.144,81 TL arasında değişen tutarlarda ücret alacaklardır.
2023 yılı Temmuz-Aralık döneminde aylık asgari ücret 11.402,32 TL olarak uygulanacak gibi gözükse de sosyal güvenlik destek primine tabi yani emekli maaşı almakta iken asgari ücret ile sigortalı olarak çalışmakta olanların kazanacağı asgari ücret ise daha farklı olacaktır. SGDP’ye tabi asgari ücretliler 2023 yılı Temmuz-Aralık döneminde aylık 11.931,71 TL ila 12.257,50 TL arasında değişen tutarlarda ücret alacaklardır.
İlgililere yararlı olması dileğiyle...
(1) https://www.csgb.gov.tr/haberler/2023-yili-ikinci-alti-ay-icin-yeni-asgari-ucret-11-bin-402-tl-olarak-belirlendi/ (20.06.2023) (2) https://www.csgb.gov.tr/asgari-ucret/ (20.06.2023) (3) http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/calisan/isveren/isveren_prim_oranlari (20.06.2023) (4) 30 Aralık 2022 tarih, 32059 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yer alan 323 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği (5) MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklen- miştir. "GEÇÎCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışında- ki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar. Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez. Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir."
Yazar: Erdem AZMAN
תגובות