Mustafa Dönmez
İçişleri Bakanlığı
(E) Mahalli İdareler Gn. Md.
Şube Müdürü
I. GİRİŞ
Belediye meclisi, belediyenin genel karar organıdır. Belediye meclisi, 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun hükümlerine uygun olarak belde halkı tarafından seçilen üyelerden oluşur.
Belediye meclis üyeliği “bir kamu görevidir” adayların veya seçilmeleri halinde meclis üyelerinin mensubu oldukları siyasi partilerini belediye meclisinde temsil etmek üzere seçilirler. Geliri az, hukuki ve vicdani sorumluluğu fazla olan siyasi bir görevdir. Bu nedenle seçilmeden önce gönüllülük esasına, seçildikten sonra ise hukuki sorumluluk esasına dayanmaktadır.
Meclis üyelerine, meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için, nüfus itibariyle belediye başkanına ödenmekte olan aylık brüt ödeneğin günlük tutarının üçte birini geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenir.
Huzur hakkı ise, kanun kapsamında ifa edilen görev ile yüklenilen yükümlülük ve sorumlulukların karşılığı olarak komisyon/kurul üyelerine yapılan ödemedir.
Sözlük anlamı ile kurul ya da komisyonda bulunan üyelerin, buralarda yaptıkları çalışma ve harcadıkları emeklerinin karşılığının verilmesi için ödenen ücreti ifade eder.
Bu yönüyle huzur hakkı, bir yandan meclis üyelerinin meclisteki çalışma ve emekleri karşılığı olarak, bir yandan da meclis üyelerinin toplantılara katılmalarından dolayı uğradıkları özel maddi zararları gidermek amacıyla ödenen bir ücrettir.
Ayrıca, meclis üyelerine hastalık ve mazeretleri durumunda izin hakkı bulunmaktadır.
Bu çalışmada, meclis üyelerinin huzur izin hakkı üzerinde durulacaktır.
II. BELEDİYE MECLİSİ ÜYELERİNİN HUZUR HAKKI
Huzur hakkı, adından da anlaşılacağı üzere söz konusu toplantılarda hazır bulunmakla mümkün olduğundan, belediye meclisi üyelerine meclis toplantılarına katıldıkları günler için, komisyonlara seçilen meclis üyelerine de komisyon toplantılarına katıldıkları günler için ödenmektedir.
Yasa hükmü ile; belediye meclis üyelerine katıldıkları her toplantı için, kanunda belirtilen süreleri aşmamak ve aynı gün için birden fazla huzur hakkı ödenmemek kaydıyla huzur hakkı alabilme olanağı sağlanmıştır.
Bu kapsamda, belediye meclis üyelerine huzur hakkı ödenirken, belediye meclisi yoklama ve imza cetvelleri ile komisyon karar defterleri esas alınarak düzenlenecek puantaj cetvellerinin esas alınması ve bu suretle tespit edilecek oturumlara katılma günleri üzerinden hakkı huzur ödenmesi gerekmektedir. Ancak, meclis üyelerine huzur hakkı ücreti verilebilmesi için toplantıya katılmaları şarttır.
Huzur hakkı miktarının ne kadar olacağı, belediye başkanının ödeneğine bağlanmıştır. Yasa hükmüne göre; meclis başkan ve üyelerine, meclis toplantılarına ve ihtisas komisyonu toplantılarına katıldıkları her gün için, belediye başkanına ödenmekte olan aylık brüt ödeneğin günlük tutarının üçte birini geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenecektir. Huzur hakkı ödenecek gün sayısı;
20 nci maddenin üçüncü fıkrasında (belediye meclisinin bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok 20 gün, diğer toplantıların süresi en çok 5 gün),
20 nci maddenin yedinci fıkrasında (acil durumlarda yılda üç defadan fazla olmamak ve her toplantı bir birleşimi geçmemek üzere olağanüstü meclis toplantısı en çok 3 gün),
24 üncü maddenin üçüncü fıkrasında (imar komisyonu en fazla on iş günü, diğer komisyonlar beş iş günü),
25 inci maddenin beşinci fıkrasında (Denetim komisyonunun, kırkbeş işgünü çalışması),
belirtilen toplantı günü sayısından fazla olmayacaktır.
Huzur hakkı, belediye başkanına ödenen aylık brüt ödeneğin otuza bölünmesi sonucu bulunacak günlük brüt tutarın 1/3’ünü geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda ödenecektir.
Huzur hakkı ücretinin aylık sınırı ise, bütçe görüşmelerinin yapıldığı ay ve diğer aylarda farklılık göstermektedir.
Bu kapsamda;
1. Bütçe görüşmelerinin yapıldığı ayda imar komisyonunda da görevli bir meclis üyesine en fazla 20 + 10 = 30 gün üzerinden huzur hakkı ücreti ödenir.
2. Bütçe görüşmelerinin yapıldığı ayda imar komisyonu dışındaki bir komisyonda görevli bir meclis üyesine en fazla 20 + 5 + 1 = 26 gün üzerinden huzur hakkı ödenir.
3. Bütçe görüşmeleri dışındaki aylarda beş günlük meclis toplantısının tümüne katılan ve imar komisyonunda da görevli bir meclis üyesine en fazla 5 + 1 + 10 + 5 = 15 gün üzerinden huzur hakkı ödenir.
4. Bütçe görüşmeleri dışındaki aylarda beş günlük meclis toplantısının tümüne katılan ve imar komisyonu dışında bir komisyonda görev yapan bir meclis üyesine en fazla 5 + 1+ 5 = 10 gün üzerinden huzur hakkı ödenir.
5. Beş günlük belediye meclisi toplantısının tümüne katılan ve ayrıca imar komisyonu veya diğer ihtisas komisyonlarının birinde görevli bir meclis üyesine bu toplantılar için ödenecek huzur hakkından başka, o ay içinde olağanüstü meclis toplantısı yapılması halinde, bir günlük ilave huzur hakkı daha ödenecektir.
Bu bilgiler ışığında, meclis üyelerine ödenecek huzur hakkı azami süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
Tablo 1 : Meclis üyelerine ödenecek huzur hakkı azami süreleri
Toplantının Adı | Azami Toplantı Süresi | |||
O/1 | O/2 | O/3 | O/4 | |
Belediye meclisi bütçe toplantısı | 20 gün | 20 gün | - | - |
Belediye meclisi olağan toplantısı | - | - | 5 gün | 5 gün |
Belediye meclisi olağanüstü topl. | - | 1 gün | 1 gün | 1 gün |
İmar komisyonu | 10 gün | - | 10 gün | - |
Diğer komisyonlar (Çevre,Eğt., Ulaşım) | - | 5 gün | 5 gün | 5 gün |
Toplantı sayısı | 30 gün | 26 gün | 21 gün | 11 gün |
(O = Olasılık)
Burada belirtilmesi gereken husus; meclis üyesinin aynı günde birden fazla toplantıya katılabileceği, ancak aynı gün içinde kaç toplantıya katılırsa katılsın, birden fazla huzur hakkı ödenemeyeceğidir.
Nitekim, Sayıştay 4. Dairesinin 26.04.2022 tarihli ve 285 sayılı Kararında; meclis üyesine aynı gün katıldığı denetim ve ihtisas komisyonu toplantısı için yalnızca bir (1) adet huzur hakkı ücreti ödenebileceği, birden fazla huzur hakkı ödenmesinin kamu zararına neden olunacağı belirtilmiştir.
2024 yılının birinci altı aylık dönemi için memur aylık katsayı 0,760871 olarak belirlendiğinden, söz konusu madde hükmüne göre, nüfusu 10.000'e kadar olan beldelerde belediye başkanı ve meclis üyelerine 1.1.2024 - 30.6.2024 döneminde;
72.280 x 0,760871 = 54.995,76 TL
54.995,76 ÷ 30 = 1.833,19 TL
1.833,19 ÷ 1/3 = 611,06 TL
meclis toplantılarına katıldıkları her gün için azami 611,06 TL’ye kadar huzur hakkı ödenecektir.
Bu durumda örneğin, 5 günlük meclis toplantısının tümüne katılan bir belde belediye başkanı ve meclis üyesinin azami huzur hakkı miktarı şöyle olacaktır:
611,06 x 5 = 3.055,30 TL.
Huzur hakkı ödenmesi için mutlaka meclis kararı alınması gerekir; meclis kararı olmadan otomatikman aylık brüt ödeneğin bir günlük tutarının 1/3’ü verilemez.
Belediye meclisi, huzur hakkı ile olarak, “Başkanın aylık brüt ödeneğinin bir günlük tutarının 1/3’ü ödenecektir.” şeklinde bir karar almışsa, her yıl yeniden karar almaya gerek kalmadan huzur hakkı ödenebilir.
Öte yandan, meclis üyelerine, ihtisas komisyonlarına ve encümen üyelerine verilen huzur hakları gelir vergisi ve damga vergisine tabidir. Huzur hakkı ve Encümen ödeneği olarak elde edilen gelirlerin ayrı ayrı değerlendirilerek gelir vergisine tabi tutulması gerekir. Başka bir deyişle, söz konusu ödemelerin kümülatif gelir vergisi matrahına dahil edilmesi gerekir.
Belediye meclis üyelerine verilecek huzur hakkı miktarı, yıl içinde memur aylık katsayı artışı oranında artırılmaktadır.
Bu kapsamda 1.1.2024 - 30.6.2024 döneminde belediye meclis üyelerine verilecek azami huzur hakkı miktarı şöyle olacaktır:
Beldenin Nüfusu | Başkanın 1 Günlük Ödenek Tutarı | 1 Günlük Tutarın 1/3’ü | Huzur Hakkı (TL) |
0 - 10.000 | 54.995,76 / 30 | 1/3 | 611,06 |
10.001 - 50.000 | 62.604,47 / 30 | 1/3 | 695,61 |
50.001 - 100.000 | 77.821,89 / 30 | 1/3 | 864,69 |
100.001 - 250.000 | 89.234,95 / 30 | 1/3 | 991,50 |
250.001 - 500.000 | 104.452,37 / 30 | 1/3 | 1.160,58 |
500.001 - 1.000.000 | 119.669,79 / 30 | 1/3 | 1.329,66 |
1.000.001 - 2.000.000 | 146.300,28 / 30 | 1/3 | 1.625,56 |
2.000.001'den fazla | 176.735,12 / 30 | 1/3 | 1.963,72 |
Belediye bünyesinde oluşturulan ihtisas komisyonlarının üyelerine 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilen toplantı gün sayılarından daha fazla süre için huzur hakkı ödenmesi mümkün değildir.
Belediye meclisi toplantısında, toplantı yeter sayısı sağlanamaması nedeniyle oturum yapılamadığı halde oturuma gelen üyeler huzur hakkı ödenebilir mi ?
Sayıştay Temyiz Kurulunun 29.03.2011 tarihli ve 33097 sayılı Kararında, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 32 nci maddesi ve diğer ilgili madde hükümlerine değinilerek, “Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliğinin “meclis toplantıları” başlıklı 6 ncı maddesindeki; “Görüşülecek konu bulunmadığı takdirde meclis gündemsiz olarak toplantıya çağırılır. Birleşim açıldıktan sonra üyeler tarafından da gündem konusu önerilmediği takdirde toplantı kapatılır. Bu gün için de meclis üyelerine huzur hakkı ödenir.” hükmünün yer aldığı belirtilmiştir.
Kararda devamla, “Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, Yönetmelik birleşim açıldıktan sonra herhangi bir gündeme ilişkin görüşme yapılmasa dahi huzur hakkı ödenebileceğine hükmetmiştir. Fakat toplantı ve karar yeter sayısı başlıklı 10. maddesinde, meclisin toplanması için yeter sayının sağlanması durumunda yapılması gerekenlere değinilirken, 6.maddede olduğu gibi, huzur hakkı ödeneceğine hükmedilmemiştir.
…..
Yukarıda anılan hükümler birlikte değerlendirildiğinde, “Meclis ancak üye tamsayısının salt çoğunluğu ile toplanmış sayılacaktır ve huzur hakkı da meclis toplantılarına katılan her bir gün için ödenmektedir.
İlama konu ödemede ise toplantıya tek bir kişi katılmış olsa toplantı yapılmış olarak kabul edilerek, mevzuata aykırı olarak, huzur hakkı ödendiği görülmektedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle,… belediye meclisi toplantılarında toplantı yeter sayısı sağlanamaması nedeniyle oturum yapılamadığı halde oturum maksadıyla gelen üyelere; 4440,2 TL tutarında huzur ücreti ödenmesi sebebiyle verilen tazmin hükmünün tasdikine, oybirliği ile 29.03.2011 tarihinde karar verildi.” denilmiştir.
Meclis üyelerinin birden fazla komisyonda görev alması durumunda, aynı gün iki farklı komisyon toplantısına veya hem komisyon hem meclis toplantısına katılması halinde, kendilerine huzur hakkı verilir mi?
Belediye Kanunu’nda belediye meclis üyelerinin birden fazla komisyonda görev almasını engelleyen bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, meclis üyelerinin birden fazla komisyonda görev alması mümkündür. Yasa gereği, huzur hakkı meclis toplantıları ve komisyon toplantıları için ödenmektedir.
5393 sayılı Yasa’nın 24 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında; meclis toplantısını müteakip imar komisyonunun en fazla on iş günü, diğer komisyonların ise beş iş günü içinde kendilerine havale edilen işleri sonuçlandıracağı, 25 inci maddesinin beşinci fıkrasında da denetim komisyonunun çalışmasını kırk beş işgünü içinde tamamlayacağı, 32 nci maddesinde ise meclis başkan ve üyelerine, meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için huzur hakkı ödeneceği belirtilmiştir.
5393 sayılı Yasa'nın 24, 25 ve 32 nci maddesindeki toplantı süresi ve huzur hakkıyla ilgili düzenlemelere bakıldığında; Yasa'nın meclis ihtisas ve denetim komisyonunun çalışma süresiyle ilgili toplantı günü olarak bir üst sınır belirlediği, bu sürelerin toplantı günü olarak azami süreler olduğu, iş günü ifadesi kullanılmak suretiyle komisyonun hafta sonu ve resmi tatillerde toplantı yapamayacağı, aynı gün iki farklı komisyon toplantısına ya da hem komisyon hem meclis toplantısına katılan meclis üyesine sadece bir günlük huzur hakkı verilebileceği, toplantı günlerinin çakışmaması koşuluyla meclis, ihtisas komisyonu ve denetim komisyonu toplantısına katılan meclis üyesine her gün için ayrı ayrı huzur hakkı ödenebileceği kanısındayız.
Aynı gün hem meclis, hem de encümen toplantısına katılan meclis üyelerine hem huzur hakkı, hem de ödenek ödenebilir mi ?
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 32 nci maddesinde, “Meclis başkan ve üyelerine, meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için, 39 uncu madde uyarınca belediye başkanına ödenmekte olan aylık brüt ödeneğin günlük tutarının üçte birini geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenir. Huzur hakkı ödenecek gün sayısı, 20, 24 ve 25 inci maddelerde belirtilen toplantı günü sayısından fazla olamaz ve meclis üyelerine aynı gün için birden fazla huzur hakkı ödenemez....”
36 ncı maddesinde, “Belediye encümeni başkan ve üyelerine, nüfusu 10.000’e kadar olan belediyelerde (3.500), nüfusu 10.001 - 50.000’e kadar olan belediyelerde (4.500), 50.001 - 200.000’e kadar olan belediyelerde (6.000) ve 200.001’in üzerinde olan belediyelerde ise (7.500) gösterge rakamının Devlet memurları için belirlenen aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık brüt ödenek verilir. Encümenin memur üyelerine bu tutarların yarısı ödenir.” hükümleri bulunmaktadır.
Söz konusu madde hükümlerine göre; meclis toplantılarına fiilen katılan meclis üyelerine huzur hakkı, encümen toplantılarına katılan meclis üyelerine ise aylık ödenek verilmesi öngörülmüştür. Esasen huzur hakkı ve ödenek farklı iki ödeme türü olup, niteliği itibariyle birbirinden farklı kavramlardır. Huzur hakkı gün başına yapılan ödemeyi ifade ederken, encümen ödeneği aylık çalışmaların karşılığını ifade etmektedir. Yasa’da aynı gün için birden fazla huzur hakkı ödenemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, aynı gün hem meclis toplantısına hem de ihtisas komisyonu toplantısına katılan üyeye, yalnızca bir huzur hakkı ödenecek, meclis toplantısı için ayrı, ihtisas komisyonu toplantısı için ayrı huzur hakkı ödenemeyecektir.
Bu durumda, aynı gün meclis ve encümen toplantılarına katılan üyeye hem huzur hakkı hem de encümen ödeneğinin verileceği değerlendirilmektedir.
Birden fazla ihtisas komisyonunda görev alan Meclis Üyelerine, çakışmayan toplantı günleri için huzur hakkı verilir mi?
Konu ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nce verilen 6.12.2005 tarih ve B.05.0.MAH.0650002/13118-82961 sayılı görüşte;
“Bu hükümler çerçevesinde birden fazla ihtisas komisyonunda görev alan meclis üyesine, Kanunda belirtilen toplantı gün sayılarını aşmaması ve görevlendirildiği ihtisas komisyonu toplantılarına fiilen katılması ve toplantıların farklı günlerde olması kaydıyla birden fazla komisyon üyeliği karşılığında huzur hakkı ödenmesinde sakınca bulunmadığı değerlendirilmektedir...”denilerek,farklı günlerde yapılan ihtisas komisyonu toplantılarına katılan meclis üyelerine huzur hakkı verileceği belirtilmiştir.
Meclis üyeleri arasından belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilen ve aylık ödenek verilen başkan yardımcısına, meclis ve ihtisas komisyonu toplantılarına katılması halinde huzur hakkı ödenebilir mi ?
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Norm kadro ve personel istihdamı” başlıklı 49 uncu maddesinin 7 nci fıkrasının; “Norm kadrosunda belediye başkan yardımcısı bulunan belediyelerde norm kadro sayısına bağlı kalınmaksızın; belediye başkanı, zorunlu gördüğü takdirde, nüfusu 50.000’e kadar olan belediyelerde bir, nüfusu 50.001 - 200.000 arasında olan belediyelerde iki, nüfusu 200.001-500.000 arasında olan belediyelerde üç, nüfusu 500.000 ve fazla olan belediyelerde dört belediye meclis üyesini belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirebilir. Bu şekilde görevlendirilen meclis üyelerine belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ünü aşmamak üzere belediye meclisi tarafından belirlenecek aylık ödenek verilir ve taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilir. Bu şekilde görevlendirme, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dâhil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmez ve belediye meclisinin görev süresini aşamaz. Sosyal güvenlik prim ve benzeri giderlerden kurum karşılıkları belediye bütçesinden karşılanır.” hükmü uyarınca belediyelerde meclis üyeleri arasından belediye başkan yardımcısı görevlendirilebilmektedir. Bu şekilde görevlendirilen başkan yardımcılarına ise aylık olarak belediye başkanına ödenen ödeneğin 2/3’ünü geçmemek üzere meclis tarafından belirlenen ödenek verilmektedir.
Ancak, bu şekilde görevlendirilen belediye başkan yardımcısı meclis üyesi olduğu için meclis toplantılarına, bazen de meclis üyeleri arasından seçilerek oluşturulan çeşitli ihtisas komisyonu toplantılarına katılmaktadırlar. Durum böyle olunca, belediyede sürekli görevli olduğu için ödenek alan belediye başkan yardımcılarına, toplantılar için huzur hakkı ödenip ödenmeyeceği hususunda tereddütler doğmaktadır.
Meclisin başkan ve üyelerine verilecek huzur hakkı Belediye Yasası’nın 32 nci maddesinde; “Meclis başkan ve üyelerine, meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için, 39 uncu madde uyarınca belediye başkanına ödenmekte olan aylık brüt ödeneğin günlük tutarının üçte birini geçmemek üzere meclis tarafından belirlenecek miktarda huzur hakkı ödenir. Huzur hakkı ödenecek gün sayısı, 20, 24 ve 25 inci maddelerde belirtilen toplantı günü sayısından fazla olamaz ve meclis üyelerine aynı gün için birden fazla huzur hakkı ödenemez.” şeklinde düzenlenmiştir.
Kanunun yukarıda gösterilen hükümlerine göre, belediye başkan yardımcısı ödeneği ile, huzur hakkı farklı nitelik taşıdığından, bu şekilde görevlendirilen başkan yardımcısı hem aylık ödeneğini, hem de toplantıya fiilen katılmak kaydıyla Kanunda belirtilen sınırlamalar dahilinde huzur hakkını alabilecektir.
Bu yönde bir soruya İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nce Ankara Yenimahalle Belediye Başkanlığı’na verilen 12.8.2005 tarihli ve B.05.0.MAH.0650002/7948-82152 sayılı görüşte, “Meclis üyeleri arasından belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilen ve Kanunda belirtilen şekilde aylık ödenek verilen başkan yardımcısına, meclis ve ihtisas komisyonu toplantılarına katılması halinde huzur hakkı ödenip ödenemeyeceğine ilişkin ilgi yazınız incelenmiştir .
Meclis üyeleri arasından ne şekilde belediye başkan yardımcısı görevlendirileceği ve bunlara verilecek ödenek, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinde açıklanmıştır.
Meclis ve ihtisas komisyonu toplantılarına katılan üyelere ödenecek huzur hakları ise aynı Kanunun 32 nci maddesinde belirlenmiştir.
Meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcısı bu görevinden dolayı ödenek alacaktır.
Ancak, meclis toplantılarına ve seçilmesi halinde ihtisas komisyonu toplantılarına katılması durumunda Kanunda belirtilen gün sayıları ile sınırlı olmak kaydıyla huzur hakkı ödenmesinde bir sakınca bulunmamaktadır...” denilerek, meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcısının, meclis toplantılarına ve seçilmesi durumunda, ihtisas komisyonu toplantılarına katıldığında Kanun’da belirtilen gün sayıları ile sınırlı olmak kaydıyla huzur hakkı ödenmesinde bir sakınca bulunmadığı görüşüne yer verilmiştir.
Meclis başkan ve üyelerinin, huzur ve izin haklarına hak kazanması için meclis toplantıları ne şekilde yapılırsa toplantıya katılmış sayılacaktır ?
Konu ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nce Burdur Valiliğine verilen 05.01.2011 tarihli ve 53010 sayılı görüş yazısında; “… Mevzuat hükümlerinin değiştirilmesi neticesinde; belediye meclisinin toplantısı başlamadan önce başkanlık divanı yerini alıp yoklama yaptırması gerekmektedir. Yoklamada meclis toplantısına katılan ve hazirun cetvelini imzalayan meclis üyesinin, toplantının hangi aşamasında ayrılırsa ayrılsın toplantıya katılmış sayılması gerektiği değerlendirilmektedir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Belediye Başkan Yardımcısının Belediye Başkanına vekalet ettiği sürede aylık ödeneğinin kesilip kesilmeyeceği, meclisten seçilen Belediye Başkan yardımcısına katıldığı meclis ve ihtisas komisyonu huzur hakkının ödenip ödenmeyeceği, meclisten seçilen başkan yardımcısı encümen başkanı olarak görev yaptığında encümene katılan memur üyelerin encümen ödeneği alıp almayacağı?
Konu ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü’nce İstanbul Valiliğine verilen 21.02.2013 tarihli ve 30546965-5727 sayılı görüş yazısında; “… belediye başkanına vekalet eden başkan yardımcısı, başkan yardımcısı görevinin gerekleri ile birlikte başkan vekili görevini de yerine getirdiği dikkate alındığında, belediye başkan vekilliğine vekalet ettiği gün kadar vekalet ücreti alacağı, başkan yardımcısı ödeneğinin kesilmemesi gerektiği, belediye meclisi üyeleri arasından seçilen başkan yardımcına meclis, encümen ve komisyon toplantılarına katılmalarından dolayı Kanunda belirtilen sınırlamalar dahilinde huzur hakkı ve aylık ödeneğin ödeneceği, meclis üyeleri arasından seçilen başkan yardımcısının encümen başkanı olarak görev yaptığında encümene katılan memur üyelere Kanunun 36 ncı maddesinde belirtilen aylık ödeneğin ödenmesi gerektiği” değerlendirmesine yer verilmiştir.
2. Belediye Meclis Üyelerinin Yıllık ve Mazeret İzinleri
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 20 nci maddesinde, “Belediye meclisi, her ayın ilk haftası, önceden kararlaştırdığı günde toplanır.
Meclis, resmî tatile rastlayan günlerde çalışmasına ara verebilir. Belediye meclisi her yıl bir ay tatil kararı alabilir.” hükmü mevcuttur. Söz konusu madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, belediye meclisi üyelerinin, meclisçe karar alınması durumunda bir aylık tatil hakları mevcuttur.
Bunun dışında, belediye meclis üyelerinin hastalık izni ve mazeret izni olmak üzere iki türlü izin hakkı daha vardır
a) Hastalık izni : Belediye meclis üyelerine hastalıkları halinde, verilecek raporlarda gösterilecek lüzum üzerine izin verilir.
5393 sayılı Yasa’nın 32 nci maddesindeki, “Meclis üyeleri hastalıkları süresince izinli sayılacakları” hükmü ile, meclis üyelerinin hastalanmaları durumunda iyileşinceye kadar izinli sayılmalarına olanak tanınmıştır. Ancak, bu durumun sağlık kurumundan alınacak hekim raporu ile kanıtlanması gerekir. Bu nedenle meclis üyeleri hastalanmaları halinde, resmi ya da özel sağlık kuruluşlarından alacakları raporu belediyelerine ibraz ederek, hastalıklarını belgelendirmek durumundadır.
b) Mazeret izni: Belediye meclis üyelerine mazeretleri durumunda, bir yıl içindeki toplantı süresinin yarısını aşmamak şartıyla istekleri üzerine meclis tarafından ayrıca izin verilebilecektir.
Bu noktada asıl üzerinde durulması gereken; meclis üyesine izin verilirken, fiilen yapılan toplantı süresinin mi yoksa Yasa’nın 20 nci maddesinde olağan ve olağanüstü toplantılar için belirlenen sürelerin mi esas alınacağıdır. Belediye meclisi, Yasa’nın 20 nci maddesindeki toplantı sürelerini aşamaz, ancak daha az sürelerde toplantıyı bitirebilir. Eğer fiili toplantı süresi esas alınacak olursa, örneğin Mart ayında izin talebinde bulunan meclis üyesine bütün yılın toplantı süresi henüz gerçekleşmediğinden, ne kadar izin verilecektir ? Diğer yandan fiili toplantı süresi her belediyede farklı olabileceğinden, meclis üyeleri izinlerinde bir eşitsizlik olacaktır.
Bu nedenlerle, 5393 sayılı Yasa’nın 32 nci maddesi hükmü, izin konusunda fiilen yapılan toplantı süresini değil, toplantı süresini esas aldığından, belediye meclis üyelerine mazeret izni verilirken, anılan Yasa’nın 20 nci maddesindeki bir yıllık olağan ve olağanüstü toplantılar için öngörülen toplantı süreleri esas alınacaktır.
Bu durumda, Yasa’nın 20 nci maddesi hükmüne göre belediye meclisi yılda 12 olağan, 3 kez de olağanüstü olmak üzere, toplam 78 gün toplanabilmektedir.
Meclisin olağan ve olağanüstü toplantı sayısı ile toplantı süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 2 : Belediye Meclisinin Toplantı Sayısı ve Toplantı Süreleri
Toplantının Türü | Toplantı Sayısı (Gün) | Toplantı Süresi (Gün) | Toplam (Gün) |
Olağan toplantı (genel) | 11 | 5 | 55 |
Olağan toplantı (bütçe) | 1 | 20 | 20 |
Olağanüstü toplantı | 3 | 1 | 3 |
Toplam | 15 | 26 | 78 |
Buna göre; belediye meclis üyelerine, mazeretleri durumunda her yıl meclis toplantı süresinin yarısı olan (78 ÷ 2) = 39 günü geçmeyecek şekilde izin verilebilecektir.
Bu durumda yıllık izin kullanmak isteyen meclis üyelerinin, bu yöndeki taleplerini; mazeretin gerekçesi, iznin süresi, izni geçireceği yer ve kullanacağı tarihi de belirten bir dilekçe ile meclis başkanlığına iletmeleri gerekir.
Bu noktada akla şöyle bir soru daha gelebilir : Belediye meclisi, üyenin izin talebini reddedebilir ya da talep ettiği izin süresini kısaltabilir mi?
5393 sayılı Yasa’nın 32 nci maddesindeki,“… mazeretleri durumunda, bir yıl içindeki toplantı süresinin yarısını aşmamak şartıyla istekleri üzerine meclis tarafından izin verilebilir.” hükmü ile, iznin süresi veya verilip verilmeyeceği konusunda belediye meclisine bir takdir hakkı tanımıştır. Bu bakımdan, belediye meclisi üyelerin izin taleplerini aynen kabul etmek durumunda değildir.
Bu durumda, belediye meclisinin, meclis çalışmalarındaki yoğunluğu gerekçe göstererek, üyelerin izin taleplerini reddedebileceği gibi, kısaltabilmesi de mümkündür.
3. Belediye Meclis Üyelerinin Diğer Özlük ve Sosyal Hakları
a) Belediye Meclisi ve Encümen Üyelerinin Tedavi Giderleri
Belediye meclisi üyelerinin hastalıkları halinde tedavilerinin nasıl yapılacağı, belediyenin bu giderlere katılıp katılmayacağı yolunda bir yasal düzenleme mevcut değildir.
Uygulamada bu konuda belediye bütçesinden bir harcama yapılmamaktadır.
Belediye meclisi içinden seçilmiş olan belediye encümeni üyelerinin durumu da aynıdır.
b) Belediye Meclisi Üyeleri ve Seçilmiş Encümen Üyelerinin Harcırahı
Belediye meclisi üyeleri, seçmenler tarafından doğrudan doğruya, nisbi temsil yöntemine göre seçilirler. Belediye meclisi üyeleri konumları itibariyle ne memurdur, ne de hizmetlidir. Bu üyeler, Anayasa’da ifadesini bulan kamu görevlisidirler.
Belediye meclisi üyelerini, belediye idaresine ait bir hizmetin ifası için geçici görevle görevlendirmek mümkündür.
Belediye meclisi üyelerinin, belediye idaresine ait bir görevlendirmede Harcırah Kanunu karşısında durumları nedir?
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, memur veya hizmetli olmamakla birlikte kurumlarınca geçici bir görevle görevlendirilenlere de harcırah verilmektedir.
Aynı Yasa’nın 8 inci maddesine göre, üzerlerinde resmi bir görev bulunmayanlara (belediye meclisi üyelerine), “memur veya hizmetli grubuna girmeyenler” grubundan harcırah ödemesi yapılmaktadır.
Belediye meclisi üyeleri belediye hizmetleri ile ilgili olarak gerek yurtiçinde, gerekse yurtdışında geçici görevle görevlendirilebilirler.
Belediye Meclis Üyelerinin Yurtiçi Geçici Görev Harcırahları
Belediye meclisi üyeleri, belediye hizmetleri ile ilgili olarak geçici görevle görevlendirilebilirler. Ancak, 5393 sayılı Yasa ve diğer mevzuatta belediye meclisi üyelerinin harcırahlarını düzenleyen bir hüküm yer almamıştır.
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan kamu görevlilerinin, bir görevin yerine getirilmesi amacıyla sürekli ya da geçici olarak görev yerlerinden ayrılmaları halinde yol giderleri ve gündelikleri, 6245 sayılı Harcırah Kanunu’na göre ödenmektedir.
Yürürlükteki mevzuata göre, belediye meclisi üyeleri devlet memuru olmamakla birlikte, belediyeye ait işleri takip ve ifa için geçici görevlendirilmeleri durumunda, kendilerine 6245 sayılı Harcırah Kanunu’na yol masrafı ve yevmiye ödenir. Nitekim, yukarıda belirtildiği üzere, üzerlerinde resmi bir görev bulunmayanlar (belediye meclisi üyeleri), 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 8 inci maddesine göre “Memur veya hizmetli grubuna girmeyenler” grubundan sayılmakta ve kendilerine bu gruptan harcırah ödemesi yapılmaktadır.
Söz konusu maddede; “Memur veya hizmetli olmadıkları halde, bu Kanuna tabi kurumlarca geçici bir görev ile görevlendirilenlere verilecek yol masrafı ve gündelik, bunların bilgi seviyeleri ve faaliyet sahaları ile mahalli şartlar dikkate alınarak 4 üncü dereceye olan memurlardan herhangi birine verilen yol masrafı ve gündeliğe kıyasen ilgili kurumca takdir olunur.” hükmü yer almaktadır.
Bu kapsamda, belediye meclisi üyelerinin, belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapacakları gerek yurt içi ve gerekse yurt dışı seyahatleri dolayısıyla kendilerine 6245 sayılı Yasa uyarınca harcırah verilir. Bununla birlikte, belediye meclisi üyelerine ödenecek harcırah miktarı, 4 üncü derecedeki memurlara verilen harcırah tutarını geçemez.
Ayrıca, belediye meclisince bütçe kararnamesine ve bağlı (H) Cetveline hüküm konulması gerekmektedir. Ancak bunun için, yurtiçi görevlendirmelerde üst yönetici (belediye başkanı), yurtdışı görevlendirmelerde ise meclis kararı gerekmektedir.
Bu durumda belediye meclisi üyelerine 4 üncü derece memurlara ödenmesi gereken yevmiye miktarı ödenebilir. Memurlara ve hizmetlilere her yıl ödenecek harcırah miktarı, Bütçe Kanunlarına ekli (H) Cetveli ile gösterildiğine göre, belediye meclis üyelerine (H) Cetvelinde o yıl için tespit edilen miktarları geçmemek üzere yevmiye ödemesi yapılabilir.
6245 sayılı Yasa’nın 33 üncü maddesi gereğince, memur ve hizmetlilere verilecek günlük harcırah miktarları, her yıl Bütçe Kanunu’nun (H) cetvelinde gösterilmektedir. Buna göre; belediye meclis üyelerine yurt içinde verilecek azami gündelik tutarı, 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’na ekli (H) cetvelinin I/B-d bendinde, “Aylık kadro derecesi 1 - 4 olanlar” grubu için belirlenen miktar olan 405 TL’dir.
Geçici görevle görevlendirilen belediye meclisi üyelerinin mutat vasıta ile seyahat etmeleri asıldır. Bu durumda yolculuk yapılan vasıtanın cinsine göre otobüs, minibüs, tren, vapur gibi mutat vasıta bilet bedelleri ödenir.
Belediye meclisi üyelerinin geçici görevle görevlendirilmede, başka mahalle gitme, belediyeye ait taşıtla olmuşsa, belediye meclisi üyelerine herhangi bir bilet bedeli ödenmez.
Belediye meclisi üyeleri, geçici görev için uçakla yolculuk yapabilirler. Uçakla yapılan geçici görev yolculuklarında uçak bilet bedelleri ödenir. Bu durumda sarf evrakları arasında biletlerin konulması zorunludur.
Seçilmiş Encümen Üyelerinin Yurtiçi Harcırahları
6245 sayılı Yasa’ya göre; ödenek karşılığı çalışanların harcırahı, almakta oldukları aylık brüt ödeneğin en yakın memur (ek gösterge dahil) aylık tutarına kıyaslama suretiyle bulunacaktır.
Buna göre; encümenin seçilmiş üyelerine almakta oldukları aylık ödeneğin en yakın memur aylık tutarı üzerinden harcırah verileceğine göre, Devlet memurlarının (H) cetvelinde gösterilen ek gösterge ve kadrolar üzerinden hesaplanan aylık tutarları şöyledir:
1500 + 8000 = 9500 x 0,760871 = 7.228,27 TL
1500 + 5800 = 7300 x 0,760871 = 5.554,36 TL
1500 + 3000 = 4500 x 0,760871 = 3.423,92 TL
1500 + 2200 = 3700 x 0,760871 = 2.815,22 TL
Buna göre; 2024 yılında encümenin seçilmiş üyelerine verilecek harcırah tutarları, aşağıda gösterilmiştir:
Beldenin Nüfusu | Encümen Brüt Ödeneği (TL) | Günlük Harcırah Miktarı (TL) |
0 - 10.000 | 3.500 x 0,760871 = 2.663,05 | 405 |
10.001 - 50.000 | 4.500 x 0,760871 = 3.423,92 | 420 |
50.001 - 200.000 | 6.000 x 0,760871 = 4.565,23 | 420 |
200.001'den fazla | 7.500 x 0,760871 = 5.706,53 | 435 |
Büyükşehir belediyeleri | 12.000 x 0,760871 = 9.130,45 | 465 |
Belediye Meclis Üyelerinin Yurt Dışı Harcırahları
Belediye meclisi üyelerinin de tabi olduğu yurt dışı geçici ya da sürekli görev yolculukları ile ikametlerde verilecek gündeliklerin miktarı her yıl Cumhurbaşkanı kararı ile tespit edilmektedir.
Yurtdışı Gündeliklerine Dair Karar hükümlerine göre, yurt dışına her çıkışta seyahat ve ikamet süresinin ilk 10 günü için ödenecek gündelikler %50 artırılmak suretiyle hesaplanır. Ayrıca, ilk on gün ile sınırlı olmak kaydıyla yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirilenlere, faturada gösterilen günlük yatak ücretinin yukarıdaki şekilde artırımlı olarak hesaplanan gündeliklerinin %40’ına kadar olan miktar için ödeme yapılmaz. % 40’ını aşması halinde, aşan kısmın sadece %70’i ayrıca ödenir. Ancak, yatacak yer temini için ödenecek günlük ilave miktar, hesaplanan gündeliklerin %70’ini geçemez.
Örnek 1 : Geçici görevle, örneğin 8 gün süre ile Almanya’ya giden bir belediye meclisi üyesinin harcırahı:
Gündelik | Tutar (€) |
1 günlük gündeliğin % 50 artırımlı tutarı (99 + 49,5) | 148,5 |
8 gün için % 50 artırımlı yurtdışı gündelik tutarı (148,5 x 8) | 1.188 |
Artırımlı gündeliğin % 40’ı (148,50 x %40) | 59,40 |
%40 ı aşan kısım (80 - 59,40) | 20,60 |
İlk on gün için günlük konaklama giderinin, %50 artırımlı gündeliğin %40’ını aşması halinde aşan kısmın %70’i (20,60 x %70) | 14,42 |
Ödenecek konaklama gideri (14,42 x 8 gün) | 115,36 |
Toplam 8 günlük gündelik tutarı (1.188 + 115,36) | 1.303,36 |
(€ : Euro)
1.303,36 Euro olacaktır.
Örnek 2 : Bir belediye meclisi üyesi Haziran/2024 yılında 12 günlüğüne Almanya’ya geçici görevle gönderilmiştir. Bu üyenin Almanya’da 12 gün otelde kalması ve günlük 100 Euro otel ücreti giderini fatura ile belgelendirmesi durumunda, 10 günlük süre ile sınırlı olmak kaydıyla ilave ödeme yapılacaktır. Buna göre; ilgiliye ait gündelik hesaplaması şu şekilde yapılacaktır:
Gündelik | Tutar (€) |
10 gün için otel ücreti (100 x 10) | 1.000 |
1 günlük gündeliğin %50 artırımlı tutarı (99 + 49,5) | 148,5 |
İlk 10 gün için artırımlı yurtdışı gündelik tutarı (148,5 x 10) | 1.485 |
2 günlük gündelik tutarı (2 x 99) | 198 |
Toplam 12 günlük gündelik tutarı (1.485 + 198) | 1.683 |
Gündelik tutarının %40’ı (1.485 x % 40) | 594 |
Yatak bedelinin gündeliğin %40’ını aşan tutarı (1.000-594) | 406 |
Aşan kısmın %70’i (406 x % 70) | 284,2 |
10 gün için yatacak yer temini için ödenecek tutar | 284,2 |
Toplam gündelik tutarı (1.683 + 284,2) | 1.967,2 |
Bu durumda, belediye meclisi üyesine 12 günlük gündelik karşılığı olarak ödenecek 1.683 € gündeliğe ek olarak 10 günlük süre ile sınırlı olarak 284,2 Euro yatacak yer için ayrıca ödeme yapılacaktır.
Hangi araçla (uçak vs.) gidip gelmişse, onun parası da ayrıca ödenecektir.
Örnek 3 : Belediye Meclis üyesi (C) yol dahil 12 günlüğüne geçici görevle Almanya’ya gönderiliyor. Üye (C), günlüğü 80 Euro’dan 12 gün süreyle bir otelde konaklıyor. Dönüşünde konaklama bedeli 960 € tutarındaki faturayı kurumuna ibraz ediyor. Üye (C)’ye ödenecek yurtdışı konaklama gideri ve geçici görev yolluğu tutarı ne kadardır?
Veriler :
Gündelik (VI. sütun) : 99 €
Artırımlı gündelik (ilk 10 gün %50) : 148,50 €
Artırımlı gündeliğin %40’ı : 59,40 €
Hakedişler :
Gündelik (ilk 10 gün) : 148,50 x 10 = 1.485,00 €
Gündelik (diğer 2 gün) : 99 x 2 = 198 €
Konaklama Ücreti : 80 €
Artırımlı gündeliğin %40’nı aşan
kısmın %70’i (80 - 59,40 = 20,60 x 0.70) : 14.42 €
Personele ödenecek konaklama gideri : 10 x 14,42 = 144,20 €
Toplam yolluk tutarı : 1.827,20 €
Hangi araçla (uçak vs.) gidip gelmişse, onun parası da ayrıca ödenecektir.
ç) Belediye Meclis Üyelerinin Protokoldeki Yeri
Devlet erkanının ve kamu görevlilerinin protokoldeki yerleri, 16.4.2012 tarihli ve 2012/3073 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan “Ulusal ve Resmi Bayramlar ile Mahalli Kurtuluş Günleri, Atatürk Günleri ve Tarihi Günlerde Yapılacak Tören ve Kutlamalar Yönetmeliği”ne ekli (1) sayılı Listede “Başkent Dışındaki İllerde Tebrikata Giriş Sırası”nda belirlenmiştir. Buna göre; il genel meclis üyeleri ve belediye meclis üyeleri 15. sırada sayılmıştır.
d) Meclis Üyelerine Pasaport Verilmesi
5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun “hususi damgalı pasaport” başlıklı 14 üncü maddesinde, hususi damgalı pasaport verilecek kişiler arasında belediye meclisi üyeleri yer almadığından, bunlara görevleri dolayısıyla hususi damgalı pasaport verilmez.
Ancak, belediye meclisi üyelerinden, bu göreve seçilmeden önce devlet memuru olarak birinci, ikinci ve üçüncü derecede bir görev yapmış olanlara “hususi damgalı pasaport” verilir.
5682 sayılı Yasa’nın değişik 14 üncü maddesinin (B) bendine göre, Devlet memuriyetinde bulunmamış ya da devlet hizmetinde bulunup da, ilk üç dereceye hak kazanamamış belediye meclisi üyelerine, belediyenin işi ile ilgili görevli olarak yurt dışına gitmeleri halinde “hizmet damgalı pasaport” verilir.
Ancak, bu durumda olan belediye meclisi üyelerinin yıllık izin veya turistik gezi amacıyla yurt dışına gitmeleri halinde ise, kendilerine hususi veya hizmet damgalı pasaport verilmez. Bu durumda olan belediye meclisi üyelerinin “Umuma mahsus pasaport” almaları gereklidir.
III. GİRİŞ
Belediye meclis üyeleri belediyenin genel karar organı olan belediye meclisinin üyeleri olup, belediye başkanıyla birlikte belediyenin yönetiminden sorumludur..
Belediye meclisine belediye meclislerine, belediye bütçesinden stratejik plana, imar plânlarından borçlanmaya, taşınmaz mal alım satımından taşınmazlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine kadar çok sayıda görev, yetki ve sorumluluk verilmiştir.
Bu hizmetlerinin karşılığında meclis üyelerine bazı mali ve sosyal haklar tanınmıştır. Bu haklar arasında meclis üyelerine, meclis ve komisyon toplantılarına katıldıkları her gün için huzur hakkı ödenmektedir. Meclis üyeleri hastalıkları süresince izinli sayılmakta, ayrıca mazeretleri durumunda, bir yıl içindeki toplantı süresinin yarısını aşmamak şartıyla istekleri üzerine meclisçe izin verilebilmektedir. Belediye meclisi üyelerine, belediye idaresine ait bir hizmetin ifası için geçici görevle görevlendirilmeleri durumunda Harcırah Kanunu uyarınca harcırah verilmektedir.
Belediye meclis üyeleri, “Başkent Dışındaki İllerde Tebrikata Giriş Sırası”nda protokolde 5. sırada yer almıştır.
Temennimiz, meclis üyelerinin mali ve sosyal haklarının da imkanlar ölçüsünde konumlarına uygun olarak iyileştirilmesidir.
コメント