Seçilmiş Belediye Başkan Yardimciliği

Av.Dr.M. Lamih ÇELİK

GİRİŞ

Seçilmiş Belediye başkan yardımcılığı ile ilgili olarak Belediye Kanununun 49 uncu maddesinin 7 nci fıkrasında; “Norm kadrosunda belediye başkan yardımcısı bulunan belediyelerde norm kadro sayısına bağlı kalınmaksızın; belediye başkanı, zorunlu gördüğü takdirde, nüfusu 50.000'e kadar olan belediyelerde bir, nüfusu 50.001-200.000 arasında olan Belediyelerde iki, nüfusu 200.001-500.000 arasında olan belediyelerde üç, nüfusu 500.000 ve fazla olan belediyelerde dört belediye meclis üyesini belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirebilir.” şeklinde düzenleme bulunmaktadır. Buna göre; memur statüsünden atama yoluyla belediye başkan yardımcılığı ve belediye meclis üyeleri arasından görevlendirilme yoluyla belediye başkan yardımcılığı mümkündür. Memur başkan yardımcısı bir kadroya bağlı olarak, belli bir hizmet ve tahsil şartına bağlı olarak atanırken, meclis üyesi başkan yardımcısının görevlendirilmesi bir kadroya bağlı olmaksızın, tahsil ve hizmet şartı aranmaksızın yapılan görevlendirmedir.

Belediyelerin nüfus aralığına göre meclis üyesi başkan yardımcısı sayısı şöyledir;

Belediye Nüfus Aralığı	Meclis Üyesi Başkan Yardımcısı Sayısı
0-50.000	1 kişi
50.001-200.000	2 kişi
200.001-500.000	3 kişi
500.001 ve üzeri	4 kişi

Meclis üyesi başkan yardımcısı görevlendirilebilmesi için norm kadro standardında en az bir memur başkan yardımcısı kadrosunun bulunması şarttır. Aşağıdaki tabloda yer aldığı üzere norm kadrosunda memur başkan yardımcısı kadrosu bulunmayan belediyeler ihtiyacı olsa bile meclis üyesi belediye başkan yardımcısı görevlendiremeyeceklerdir.

		(C) GRUBU: BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİ	(D) GRUBU: İLÇE VE BELDE BELEDİYELERİ
Nüfus	Kadro sayısı	Nüfus	Kadro sayısı
0-9.999	Yok	0-7.499	Yok
10.000-49 999	1	7.500-49.999	1

Meclis üyesi başkan yardımcısının görevlendirilmesi  ve görev süresi nedir ?

Meclis üyeleri arasında başkan yardımcısını, belediye başkanı görevlendirir. Meclis üyesi belediye başkan yardımcısının görev süresi belediye meclisinin görev süresiyle sınırlıdır. Belediye meclisinin görev süresi bittiğinde meclis üyesi başkan yardımcısının da görevi kendiliğinden sona erer. Bunun için ayrıca bir işlem yapılmasına gerek yoktur.

Belediye başkanı gerek görmesi halinde meclis üyesi başkan yardımcısının görevlendirmesini, meclisin görev süresinden daha önce de sonlandırabilir.

Meclis üyeleri arasında belediye başkan yardımcısının görevlendirmesini, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dâhil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmez. Ancak, memur olması halinde 657 sayılı Kanunun 68/B maddesine göre belediye meclisi üyeliğinde geçen sürelerin tamamı dikkate alınacaktır.

Seçilmiş başkan yardımcısının mali ve sosyal hakları nedir ?

Kanuna göre meclis üyesi başkan yardımcısına belediye başkanına verilen ödeneğin  2/3 ‘ünü aşmamak üzere belediye meclisi tarafından belirlenecek aylık brüt ödenek verilir. Belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ü meclis üyesi başkan yardımcısına verilecek ödeneğin üst sınırını göstermektedir. Belediye meclisi bu orandan daha az ödenek verilmesini kararlaştırabilir.

Talep etmesi halinde meclis üyesi başkan yardımcısı, bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilir ve sosyal güvenlik prim ve benzeri, giderlerden kurum karşılıkları belediye bütçesinden, şahıs kesenekleri ise kendileri tarafından ödenir.

Seçilmiş belediye başkan yardımcısının varsa emekli maaşı kesilir, mi ?

5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası hükmünde, herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emekli veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları kesilmeksizin; belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, herhangi bir kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamaz ve görev yapamaz denilmesine rağmen aynı medenin dördüncü fıkrasında, bu maddenin ikinci fıkra hükmünün mahalli idareler seçimleri sonucuna göre görev alanlar hakkında uygulanmayacağı belirtilmektedir.

Bu kişiler ancak belediye meclis üyeliğine seçilmek koşulu ile belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilebilmektedir. Meclis üyesi sıfatı olmayan bir kişi belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilememekte ve meclis üyesi sıfatı sona erdiğinde başkan yardımcılığı görevi de kendiliğinden sona ermektedir. Meclis üyesi belediye başkan yardımcısının bu görevi, mahalli idareler seçimi sonucuna bağlı ve 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen istisna kapsamında olduğundan, bu kişilerin emekli maaşlarının kesilmemesi gerektiği düşünülmektedir.

Seçilmiş belediye başkan yardımcısına yıllık izin verilir mi ?

Kanunda düzenleme olmamakla beraber memur belediye başkan yardımcılarının sahip oldukları yıllık izinler kadar izin hakkından yararlanmalarının kanuna ve hukuka aykırı bir tarafın bulunmadığı düşünülmektedir.

Seçilmiş başkan yardımcısına belediye başkan ve meclis başkan vekilliği, meclis katipliği encümen meclis ihtisas komisyonu üyeliği görevleri ile ödeneği ve huzur ücreti verilebilir mi ?

Meclis üyesi belediye başkan yardımcısı olan kişinin denetim görevinin objektifliğini etkileyeceğinden ve kendi yaptığı icraatı denetleyeceğinden meclis denetim komisyonunda görev almaması gerektiği düşünülmektedir.

5393 sayılı Kanunun;

-32 nci maddesinde meclis komisyonlarının huzur hakları,

-36 ncı maddesinde encümen üyelerinin ödeneği,

-40 ncı maddesinde belediye başkan vekili ödeneği,

-49 uncu maddesinde 7 nci fıkrasında meclis üyesi başkan yardımcısının ödeneği,

birbirinden bağımsız olarak düzenlenmiştir. Bu ödeneklerden birinin ödenmesi bir diğer ödeneğin ödenmesini etkilememektedir. Dolayısıyla, bir meclis üyesi başkan yardımcısı bu görevlerden hangilerini yürütüyorsa bu görevlere ilişkin ödeneklerinde ayrı olarak alması Kanun hükmüne aykırı düşmeyecektir. Ancak, aynı gün meclis komisyon toplantısı için tek ücret alacaktır. 

Seçilmiş Belediye başkan yardımcısının görevden uzaklaştırılmaları durumunda aylık ödeneğin 2/3 'ü ödenebilir mi?

İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinin 16.04.2012 tarih ve Sayı: B.05.0.HUK.0.00.00.02-045.02.01/5878 sayılı görüşü;

“Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün İlgi yazısıyla; 29/03/2009 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimi sonucunda …Belediyesine meclis üyesi seçilen ... 'ın 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesi gereğince belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirildiği, ancak İlgilinin 01/04/2011 tarihinde gözaltına alınarak 04/04/2011 tarihinde tutuklandığı, Anayasanın 127 nci maddesinin 4 üncü fıkrası ile 5393 sayılı Belediye Kanununun 47 nci maddesine istinaden Bakanlıkça görevden uzaklaştırıldığı ve bu süre zarfında adı geçene maaşının 2/3 'nün ödendiği belirtilerek, belediye başkan yardımcılarına görevden uzaklaştırılmaları durumunda aylık ödeneğin 2/3 'nün ödenip ödenmeyeceği ile sosyal hak ve yardımlardan yararlandırılıp yararlandırılmayacağı hususunda Bakanlık görüşü istenilmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinde, belediyelerde belediye meclis üyelerinin belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilebileceği, bu şekilde görevlendirilen meclis üyelerine belediye başkanına verilen ödeneğin 2/3’ünü aşmamak üzere belediye meclisi tarafından belirlenecek aylık ödenek verileceği ve taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirileceği, yapılan görevlendirmenin, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dâhil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmeyeceği ve belediye meclisinin görev süresini aşamayacağı hususlarının düzenlendiği,

Aynı Kanunun 47 nci maddesinde, görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyelerinin, kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabileceği ve görevden uzaklaştırmalarda belediye başkanlarının sosyal hak ve yardımlardan yararlandırılacağı ve maaşlarının 2/3'nün ödeneceği belirtilirken, belediye meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcılarının da maaşlarının 2/3 nü alacaklarına veya sosyal hak ve yardımlardan yararlanılacaklarına dair herhangi bir hükme yer verilmediği,dolayısıyla; 5393 sayılı Kanunda düzenlenmediğinden, belediye meclisi üyeleri arasından belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilenlere görevden uzaklaştırılmaları durumunda herhangi bir ödeme yapılmasının veya sosyal hak ve yardımlardan yararlandırılmasının mümkün olmadığı, yersiz ödeme yapılmış ise tutarlarının faiziyle birlikte tahsil edilmesinin ve ödeme nedeniyle oluşan kamu zararının giderilmesinin uygun olacağı, değerlendirilmektedir.

Meslek sahibi seçilmiş Başkan Yardımcısının 5393 sayılı Belediye Kanununun 28 inci maddesi hükmü karşısında maddede belirtilen süreler içerisinde görev yaptıkları belediye ile ilgili mesleki faaliyette bulunabilir mi?

İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinin  24.01.2012 tarih ve Sayı: B.05.0.HUK.0.00.00.02-045.02.02/1236 sayılı görüşü;

Anayasaya göre, her Türk vatandaşının kanunlarda gösterilen şartlara uygun olarak seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu, belediye başkanları ve meclis üyelerinin seçimini düzenleyen 2972 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinde belirtilen şartları taşıyan her Türk vatandaşının belediye başkanı veya meclis üyesi seçilebileceği, bir kişinin bu maddede hükmolunan şartlardan başka şartlar ileri sürülerek belediye başkanı veya meclis üyesi seçilmesini engellemenin hukuken mümkün olmadığı, 

Kanun koyucunun belediye başkanları ve meclis üyelerine görevlerini yaparken bir takım sınırlamalar ve yasaklar getirdiği, nitekim 5393 sayılı Belediye Kanununun 28 inci maddesinde yapılan düzenleme ile belediye başkanı ve meclis üyelerinin maddede belirtilen süreler içinde, seçilmiş olma nitelikleri ve kamu gücü kullanmalarından dolayı, belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak taahhüde girerek, komisyonculuk ve temsilcilik yaparak kendilerine menfaat temin etmelerinin engellenmek istendiği, 

Bu durumda; belediye başkanı ve meclis üyeleri için yasaklanan faaliyetlerin; anılan maddede belirtilen süreler içinde belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak taahhüde girmek, komisyonculuk ve temsilcilik yapmak olduğu,

Yukarıda yapılan tanımlar ışığında; mesleği komisyonculuk, temsilcilik veya müteahhitlik olan belediye başkanlarının ve meclis üyelerinin, maddede belirtilen süreler içinde doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı bu mesleklerini icra edemeyecekleri, 

Komisyonculuk ve temsilcilik yapılamaması hususu net olmakla birlikte, taahhüde girememe konusunun izahında fayda bulunduğu, taahhüdün “yüklenim” anlamına geldiği, yüklenim ve yüklenicinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 4 üncü maddesinde; “Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan istekliyi ifade eder.” şeklinde tanımlandığı, yani 5393 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde getirilen taahhüde girememe yasağı hükmünün belediye başkanı ve meclis üyelerinin belediye ve bağlı kuruluşlarına karşı maddede hükmolunan süreler içinde doğrudan veya dolaylı olarak ihaleye giremeyeceği hususunu düzenlediği, mesleği inşaat mühendisi, mimar v.s. olan meclis üyelerinin kendi mesleklerini icra etmelerinden dolayı imar mevzuatından kaynaklanan birtakım proje v.s. gibi dokümanların belediyesince onaylanmasının yasal bir zorunluluk olduğu, mevzuattan kaynaklanan bu zorunluluk durumunun belediye veya bağlı kuruluşlarına karşı bir taahhüde girmek şeklinde yorumlanmaması gerektiği, yasaklamanın bu kişilerin belediye veya bağlı kuruluşlarının yapmış olduğu ihalelere girmeleri, temsilcilik ve komisyonculuk yapmaları hususunda olduğu, yoksa herhangi bir özel veya tüzel kişinin yaptırdığı inşaat projesinin, neticede belediyede onaylanması sebebiyle o meclis üyesinin inşaat mühendisliği veya mimarlık mesleğini o belde sınırları içinde icra etmesini engellemenin uygun olmayacağı,

Diğer taraftan, 24.11.2006 tarih ve 11145 sayılı görüşümüzde yer alan, belediye meclis üyesi ve aynı zamanda serbest mimar olan kişilerin belediyenin işlem ve onayını gerektiren konularda iş alamayacağına dair …2. İdare Mahkemesinin 30.11.2005 tarih ve E:2005/535,K:2005/1281 sayılı kararının, serbest mimarlık faaliyetinde bulunan davacının, serbest meslek faaliyeti kapsamında bir kişiye ait yapı ile ilgili olarak hazırladığı projesini belediyeye onaylatmasının “belediyeye karşı bir taahhüde girmek, komisyonculuk ve temsilcilik yapmak” eylemleri arasında kabul edilemeyeceği gerekçesiyle Danıştay 8. Dairesinin 16.05.2007 tarih ve E:2006/1679, K:2007/2963 sayılı kararıyla bozulduğu,

Dolayısıyla; mesleği inşaat mühendisi, mimar v.s. olan meclis üyelerinin, görev yaptıkları belde sınırları dahilinde, belediyeye karşı bir taahhüde girmek, komisyonculuk ve temsilcilik yapmak” kapsamında yer alabilecek işler dışında bu mesleklerini icra edebilecekleri, mevzuatta bu hususu engelleyici veya sınırlandırıcı bir düzenlemenin bulunmadığı, bununla birlikte; konunun hassasiyetine binaen belediye meclis üyelerince, görevin kötüye kullanıldığı izlenimi verecek ve yanlış anlaşılmalara sebep olabilecek uygulamalardan kaçınılması ve dikkatli hareket edilmesi ile valilik ve kaymakamlıklarca da bu anlamda görevini kötüye kullandığı tespit edilenler hakkında gerekli yasal işlemlerin anında yapılmasının uygun olacağı, değerlendirilmektedir.

Seçilmiş Belediye Başkan Yardımcısına sosyal denge tazminatı ödenebilir mi?

“sosyal denge tazminatı, ancak belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilenlere ödenebileceği açıktır. Oysa belediye başkanı ve meclis üyeleri arasında görevlendirilen belediye başkan yardımcıları belediyelerin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kimseler değildir. Bunlar 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 17 ve 37 nci maddelerinde belirtildiği üzere kanunda belirtilen esas ve usullere göre seçilen kimselerdir. Öte yandan 5393 sayılı Kanun’un 49 uncu maddesinde norm kadrosunda belediye başkan yardımcısı bulunan belediyelerde norm kadro sayısına bağlı kalınmaksızın belediye meclis üyeleri arasında belediye başkan yardımcılığına görevlendirme yapılacağı hükme bağlanmıştır. Bu hükümden de belediye meclis üyeleri arasında belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirilenlerin norm kadro ile herhangi bir bağının olmadığı anlaşılmaktadır.Açıklanan gerekçelerle, belediye kadro ve pozisyonlarında istihdam edilmeyen belediye başkanı ve belediye başkan yardımcısına yukarıda zikredilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak sosyal denge tazminatı ödenmesi sonucunda toplam …-TL tutarında kamu zararına neden olunmuştur.(Sayıştay 6.dairesinin 20.12.2018 tarih ve 601 nolu kararı- https://www.sayistay.gov.tr/tr/kararlar/dk/?krr=28578) “

Seçilmiş Belediye Başkan Yardımcısı Yemek yardımından yararlanabilir mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Yiyecek yardımı” başlıklı 212’nci maddesinde yemek yardımının Devlet Memurlarına yapılabileceği, 12.07.2001 tarih ve 24460 sayılı resmi gazetede yayımlanan 5393 sayılı Belediye kanununun 49’uncu maddesinde ise Belediye Başkanının zorunlu gördüğü hallerde meclis üyeleri arasından da başkan yardımcısı atayabileceği, bu şekilde görevlendirmenin, memuriyete geçiş, sözleşmeli veya işçi statüsünde çalışma dâhil ilgililer açısından herhangi bir hak teşkil etmeyeceği açıkça belirtilmiştir. Meclis üyesi içinden görevlendirilen başkan yardımcısına verilen ödenek aylık olmadığı gibi bu kişi de memuriyet hak ve yetkilerine sahip değildir. Bu anlamda meclis üyeleri arasından seçilen Belediye Başkan yardımcıları memur sayılamayacaklarından yemek yardımından yararlanmaları mümkün değildir.(Sayıştay 7.dairesinin 09.11.2017 tarih ve 215 nolu kararı- https://www.sayistay.gov.tr/tr/kararlar/dk/?krr=25622)

Emekli İken belediye Meclis Üyeleri Arasından Görevlendirilen seçilmiş Belediye Başkan Yardımcısının emekli maaşı kesilir mi? 

Seçimle görev geldikleri için emekli belediye meclis üyelerinin emekli maaşları kesilmemekte ve aynı şekilde belediye meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcısının emekli ise emekli maaşı yanında görev veya temsil tazminatı alan belediye meclis üyelerinin bu tazminatları görevleri süresince kesildiğinden emekli iken  belediye meclis üyeleri arasından görevlendirilen  belediye başkan yardımcılarının da kamuda görev aldıkları için varsa veya temsil tazminatları kesilmektedir. örneğin belediye  başkanlığı yapmış ve emekli olmuş bir kişinin belediye meclis üyesi olarak başkan yardımcısı olarak görevlendirilmesi halinde  emekli maaşı kesilmeyecek ama görev tazminatı kesilecektir. Bu görevde bulundukları sürece ve (4/a) sigortalısı olmak için talepte bulunmaları halinde sosyal güvenlik destek primine tabi tutulacaklardır.

Sayıştay Başkanlığı 7. Dairesinin 23.06.2020 tarihli 134 No’lu İlam ve 395 No’lu Kararında “…Yapılan incelemede; 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi uyarınca belediye meclis üyeleri arasından başkan yardımcısı olarak görevlendirilen …’nın Sosyal Güvenlik Kurumundan emekli aylığı almakta olduğu, ancak tekrar sigortalı olmak için idareye herhangi bir talepte bulunmadığı halde 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi uyarınca sigortalı yapıldığı, kendisi adına belediye bütçesinden sosyal güvenlik destekleme primi işveren hissesi ödenmekte olduğu, başkan yardımcısı ödeneğinden de sosyal güvenlik destekleme primi işçi payı kesintisi yapılmakta olduğu tespit edilmiştir. Bu itibarla; emekli aylığı almakta olan Belediye Başkan Yardımcısı ….’nın mevzuata aykırı olarak herhangi bir talepte bulunmadığı halde sigortalı yapılması sebebiyle kendisi adına belediye bütçesinden sosyal güvenlik destekleme primi ödemesi suretiyle sebep olunan toplam … TL kamu zararının; Harcama Yetkilisi …. ve Gerçekleştirme Görevlisi ….’e müştereken ve mütelsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizleri ile ödettirilmesine, … “ şeklinde hüküm tesis edilmiştir.

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Sayı : 14399437-520-E.4036828 01/07/2022 tarihli görüşüne göre;

belediye meclis üyelerinin 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde sayılan istisnalar içinde yer alması nedeniyle 5393 sayılı Belediye Kanunun 49 uncu maddesinin yedinci fıkrasına göre belediye başkan yardımcı olarak görevlendirilmesi durumunda, Sosyal Güvenlik Kurumundan almakta olduğu emekli aylığının kesilmemesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Seçimlerde aday olmak isteyen seçilmiş belediye başkan yardımcısı memurlar gibi istifa etmek zorunluluğu var mıdır?

Yüksek Seçim Kurulunun 19/11/2018 tarih ve 1052 sayılı kararına göre;

5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesinin 7 nci fıkrası ve 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 17 nci maddesi uyarınca belediye meclis üyelerinin istifa etmesine gerek bulunmadığı belirtildi. Ancak kanunda, belediye meclis üyelerinden belediye başkan yardımcılığına atananlarla ilgili bir istisna bulunmadığından meclis üyesi olanların belediye başkan yardımcılığı görevinden istifa etmeleri gerektiğine karar verilmiştir.

Seçilmiş başkan yardımcısı hakkında disiplin soruşması yapılabilir mi?

İçişleri Bakanlığının 12.02.2009 tarih ve 53420 sayılı görüşünde “…belediye meclis üyeleri arasında belediye başkan yardımcılığına görevlendirilen ve devlet memuru olmayan kişi hakkında 657 sayılı Kanun hükümlerine göre disiplin soruşturması yapılamayacağı “ belirtilmiştir.

Danıştay 8 nci Dairesinin 10/11/2020 tarihli ve E:2016/9557, K:2020/4994 sayılı kararında, “Belediye başkanının zorunlu görmesi halinde belediye meclis üyeleri arasından da belediye başkan yardımcısı görevlendirebileceği, bu görevlendirmenin belediye başkanı için bir zorunluluk olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde onun takdir yetkisine bırakıldığı, özellikle belediyelerin yönetimi konusunda belediye başkanlarına verilen görev, yetki ve sorumluluklar göz önüne alındığında kendilerine çok yakın ve onun adına hareket eden belediye başkan yardımcılarını belirleme konusundaki takdir yetkisinin geniş yorumlanması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmaktadır. Öte yandan, meclis üyeleri arasından belediye başkan yardımcılığına görevlendirmenin, bu görev için tercih edilenler açısından herhangi bir hak oluşturmayacağı ve usulde paralellik ilkesi gereğince, görevlendirmeyi yapan makam tarafından bu görevin sona erdirilebileceği de tabiidir.” denilmiştir.

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Sayı: E-53773008-622.02-3914594 ve 20/06/2022 tarihli görüşüne göre;

Belediye başkanı takdirine bağlı olarak meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcıları hakkında bu sıfatlarından dolayı görevden uzaklaştırma tedbirinin uygulanamayacağı, - Bu tedbirin 5393 sayılı Kanunda belirtildiği şekilde görevden uzaklaştırmanın “meclis üyesi” sıfatına göre yapılması gerektiği, - Uhdesinde belediye başkan yardımcılığı görevi bulunan meclis üyesinin görevlerinden uzaklaştırılması, tutuklanması veya gözaltına alınması halinde görevlendirmenin, usulde paralellik ilkesi gereğince kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde yine belediye başkanı tarafından ivedilikle sonlandırılması gerektiği,belirtilmiştir.

Meclis Üyeleri Arasından Görevlendirilen Belediye Başkan Yardımcısına Kıdem Tazminatı Ödenir mi?

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Sayı: E-53773008-622.02-9302283  ve 01/05/2024 tarihli görüşüne göre;

Meclis üyelerinin statü itibarıyla işçi, memur veya sözleşmeli personel olmadıkları, bunlar arasından 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi kapsamında başkan yardımcısı olarak görevlendirilmesinin bu hususu değiştirmeyeceği, meclis üyelerinden 5510 sayılı Kanunun 4/a maddesine tabi olarak sigortalılığı devam edenlerin de bu kişileri 4857 sayılı Kanuna tabi işçi statüsüne koymayacağı hususları birlikte dikkate alınarak, belediye meclis üyesi olarak görev yapmakta iken başkan yardımcısı olarak görevlendirilenlere kıdem tazminatı ödenmesinin mümkün bulunmadığı mütalaa edilmektedir.

Belediye Başkan yardımcısının bazı komisyonlarda görev alıp almayacağı hususu

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Sayı: E-53773008-622.02-8369498  ve 29/12/2023 tarihli görüşüne göre;

Görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavını yürütecek sınav kurulunda görev alacak belediye başkanı ile meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcısında eğitim şartının aranıp aranmayacağı ile sınav kurulunda belediye meclis üyelerinin görevlendirilip görevlendirilemeyeceğine ilişkin ilgi yazı incelenmiştir

öğrenim durumuna bakılmaksızın belediye başkanının görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavını yürütecek sınav kuruluna başkanlık edebileceği, meclis üyeleri arasından görevlendirilen belediye başkan yardımcısının sınav komisyonunda görev alabileceği ancak eğitim şartını mutlaka sağlaması gerektiği, belediye meclis üyelerinin ise söz konusu kurulda görev almasının mümkün bulunmadığı değerlendirilmektedir.

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Sayı: E-53773008-622.02-8215713 ve 14/12/2023 tarihli görüşüne göre;

5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesi çerçevesinde meclis üyeleri arasından başkan yardımcısı olarak görevlendirilenlerin memur disiplin komisyonu ile güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonuçlarını değerlendirecek komisyonda görev alıp alamayacağına ilişkin ilgi yazı incelenmiştir.

Memurları Disiplin Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinde ifade edilen "başkan yardımcısı" ile Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 12 nci maddesinde ifade edilen "en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisi" ibarelerinden sadece 657 sayılı Kanuna tabi kadrolu başkan yardımcılarının anlaşılmasını gerektirecek bir düzenleme yer almamaktadır. Nitekim Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinde yer verilen "varsa memurun üyesi olduğu sendikanın temsilcisinden" ifadesi ile sendika temsilcisinin de memur olma şartı aranmamaktadır. Bu itibarla, meclis üyeleri arasından başkan yardımcısı olarak görevlendirilenlerin memur disiplin komisyonu ile güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonuçlarını değerlendirecek komisyonda görev almasının mümkün olduğu değerlendirilmektedir.

SONUÇ

Hem seçilmiş hem de atanmış memurun görev yaptığı tek kadro başkan yardımcılığıdır. Kendine özgü olan bu kadroda memurlarda en az 2 yıllık yüksekokul okuma şartı varken meclis üyesinde eğitim şartının olmaması uygulamada eleştirilmektedir. Bu açığın giderilmesi için mutlaka hizmet içi eğitim yoluyla bilgilendirme yapılmalıdır.

KAYNAKÇA

Altıparmak,C.,&Çelik,M.L. (2019) Hukuki Açıdan 101 soruda Yeni Büyükşehir Belediye Modeli (3.baskı)  Seçkin Yayıncılık, Ankara

Doğanyiğit, S., Kocaman, U. ve Çelik, M. L. (2016), Emsal Yargı Kararları Işığında Belediye Sorunları Rehberi, Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, Ankara.

Güngör, H. (2014), Belediye Teşkilatı ve Personel İstihdamı, Kontder Yayınları, Ankara

Karaaslan, E. (2014), “Belediye Meclis Üyeleri ve Belediye Meclis Üyesi Belediye Başkan Yardımcılarının Sosyal Güvenliği”, Yeni Personel Hukuku, Erkan Karaarslan ve Mahmut Çolak, BEKAD Yayınları, Antalya, ss. 29–36. 

Karakaya, S. (2011), “Belediye Başkan Yardımcısı ve Vekili”, Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) Eğitim Slaytları, www.tbb.gov.tr 

Salihoğlu,E. (2017) Disiplin Cezaları, Marmara Belediyeler Birliği Yayını-İstanbul 

Şat, N . (2018). Türkiye’de Belediye Başkan Yardımcılığı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32 (3), 601-626. Retrievedfromhttp://dergipark.gov.tr/atauniiibd/issue/38242/332807

Şimşek A.(2019) “Belediye Başkan Yardımcılarının Sigortalılığı” Mahalli İdareler Dergisi Mart 2019 S.75(220) s.14-19

Üzmez, U . (2012). “Reform”un Büyükşehir Belediye Encümenlerine Etkileri ve İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 305-314. Retrievedfromhttp://dergipark.gov.tr/hiad/issue/7651/100167