Belediye Şirketlerinin Teknolojik ve Yönetsel Sorunları Üzerine Bir İnceleme

Belediyeler, yerel yönetimlerin halka sunduğu hizmetleri daha verimli, etkin ve sürdürülebilir bir şekilde sağlamak amacıyla çeşitli kanunlar (5216, 5393, 4046, 6102 ve 696 sayılı) çerçevesinde sermaye şirketleri kurabilmektedirler. Bu şirketler, su, enerji ve ulaşım gibi temel hizmetlerin etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamaktadır. Ancak, belediye şirketleri sıklıkla çeşitli hukuki, yönetsel ve teknolojik sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 26. maddesi, belediyelere sermaye şirketleri kurma yetkisi vermektedir. Kanuna göre, "Büyükşehir belediyesi, kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir." Bu şirketler belediyelere bağlı olarak faaliyet göstermekte olup yalnızca hizmet sunumu ile ilgili değil, aynı zamanda hukuki, yönetsel ve teknolojik sorunlarla da karşılaşmaktadır. Bu makalede, belediye şirketlerinin karşılaştığı başlıca sorunlar ve bu sorunları aşmak için teknolojilerini geliştirmeleri gerekliliği üzerinde durulacak ve çözüm önerileri sunulacaktır.

1. Belediye Şirketlerinin Hukuki Statüsündeki Belirsizlik

Belediyeler de Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 26. maddesi çerçevesinde kendilerine verilen görevler doğrultusunda sermaye şirketleri kurabilir. Ancak, bu şirketlerin hukuki statüsü konusunda bazı belirsizlikler vardır. Belediye şirketleri, özel hukuk çerçevesinde kurulur ve belediyeden bağımsız olarak faaliyet gösterir. Halk arasında bu şirketlerin kamu kurumu olduğu yönünde yanlış bir algı bulunur. Oysa belediye şirketleri özel hukuk tüzel kişiliğine sahiptir ve kamu tüzel kişiliğinden farklı olarak ticari faaliyetlerini yürütürler. Fakat bazı durumlarda da kamu gibi hareket etmek zorundadırlar.

Bu hukuki belirsizlik, özellikle denetim ve sorumluluk süreçlerinde sorunlara yol açabilir. Belediye şirketlerinin daha şeffaf ve net bir çerçevede faaliyet gösterebilmesi için hukuki statülerinin netleştirilmesi gerekmektedir. Bu sayede, denetim mekanizmaları daha etkin hale getirilebilir ve şirketlerin hesap verebilirliği artırılabilir. Ayrıca, belediye şirketlerine yönelik özel bir yasanın çıkarılması, bu belirsizliklerin giderilmesi adına önemli bir adım olacaktır.

2. Sık Değişen Yöneticiler ve Personel Sirkülasyonu

Belediye şirketlerinde yöneticiler genellikle Mevcut Belediye başkanı tarafından atanırlar ve genellikle sık değişirler. Belediye şirketlerinde yöneticilerin sık sık değişmesi, kurumsal yapıda önemli zayıflıklara yol açmaktadır. Yeni gelen yöneticiler, çoğunlukla geçmişte güvendikleri ve birlikte çalıştıkları ekiplerle çalışmayı tercih etmektedirler. Bu durum, mevcut deneyimli personelin boşta kalmasına veya eski yöneticileriyle birlikte başka kurumlara gitmesine neden olmaktadır. Böylece, şirket içinde önemli bir bilgi ve deneyim kaybı yaşanmakta, kurumsal hafıza ciddi şekilde zarar görmektedir.

Mevcut deneyimli personelin bu değişiklikler sonucunda pasifleşmesi ya da yer değiştirmesi, belediye şirketlerinin operasyonel etkinliğini ve hizmet kalitesini olumsuz etkilemektedir. Aynı zamanda yeni ekiplerin şirkete ve mevcut sisteme adapte olması zaman almakta, bu süreçte hizmetlerin sürekliliği ve verimliliği sekteye uğramaktadır. Yönetici değişiklikleri sıklıkla bu tür sirkülasyonlara yol açmakta, şirketlerin kurumsal hafızası zarar görmekte ve uzun vadeli stratejik hedeflerin hayata geçirilmesi zorlaşmaktadır.

Kurumsal istikrarı sağlamak için belediye şirketlerinin teknolojik gelişimi, yönetici değişikliklerinin olumsuz etkilerini en aza indirecektir. Teknoloji kullanılarak iş süreçlerinin daha sistematik hale getirilmesi ve veri yönetiminin merkezi olarak yapılması, kişilere bağımlılığı azaltarak sirkülasyonun getirdiği zararları en aza indirebilir. Böylelikle, şirketlerin stratejik hedeflerini sürdürülebilir bir şekilde uygulamaları mümkün olacaktır.

3. Teknolojik Altyapının Yetersizliği

Belediye şirketlerinde karşılaşılan bir diğer önemli sorun ise teknolojik altyapının yetersizliğidir. Eski teknoloji sistemlerinin kullanımı, veri yönetimi, raporlama ve karar alma süreçlerini zorlaştırır. Bu da şirketin verimliliğini olumsuz etkiler ve hizmet kalitesini düşürür.

Ayrıca, kişisel depolama cihazlarının ve Excel gibi manuel veri yönetim araçlarının kullanımı veri güvenliği açısından ciddi riskler taşır. Bu yöntemler, merkezi veri yönetimi sistemlerine göre daha dağınık ve güvensizdir. Belediyelerin bu sorunu aşmak için modern dijital çözümlere ve güvenli veri tabanlarına yatırım yapması gerekmektedir.

4. Kurumsal Hafızanın Eksikliği

Yönetici ve personel değişiklikleri, belediye şirketlerinin kurumsal hafızasını zayıflatır. Teknolojik altyapının eksikliği ile birlikte, bu hafıza kaybı daha da derinleşir. Bilgilerin kişisel depolama cihazlarında saklanması ve merkezi bir sistemin olmaması, geçmişteki verilere ulaşmayı zorlaştırır.

Kurumsal hafızanın korunması, bir şirketin deneyimlerinden faydalanarak gelecekte daha doğru ve etkili kararlar almasını sağlar. Belediye şirketlerinin bu hafızayı koruması için teknolojik altyapılarını güçlendirmesi ve merkezi veri tabanları oluşturması kritik öneme sahiptir.

5. Verimlilik ve Şeffaflık İçin Teknolojinin Rolü

Belediye şirketlerinin verimliliği ve şeffaflığı artırmak için teknolojiyi daha iyi kullanması şarttır. Dijitalleşme, süreçleri hızlandırarak hataları en aza indirir ve şeffaflığı artırır. Elektronik belge yönetim sistemleri ve ERP (Kurumsal Kaynak Planlama) çözümleri, iş süreçlerini optimize ederek belediye şirketlerinin daha etkin çalışmasını sağlar.

Bulut tabanlı veri yönetimi sistemleri ise bilgilerin her yerden erişilebilir olmasını sağlayarak işbirliğini artırır. Ayrıca, merkezi bir sistem kurarak kurumsal hafızanın güvence altına alınması mümkün hale gelir.

6. Şirket Yönetimi ve Kurumsallaşma

Belediye şirketlerinin uzun vadede başarılı olabilmesi için kurumsallaşma büyük bir gerekliliktir. Kurumsallaşma, şirketin faaliyetlerinin kişilere bağlı olmaktan çıkıp, süreçlere ve standartlara dayalı bir yapıya kavuşmasını sağlar. Böylece, yönetici değişikliklerinden kaynaklanan olumsuz etkiler en aza indirilir ve şirketin vizyonu ile hedefleri devam ettirilebilir.

Kurumsallaşmış bir yapı, belediye şirketlerinin denetim süreçlerini kolaylaştırır, risk yönetimini güçlendirir ve performans değerlendirme sistemlerinin etkin şekilde kullanılmasına imkan tanır. Bu da belediye şirketlerinin hizmet kalitesini artırırken, sürdürülebilir başarıyı sağlamalarına katkı sunar.

7. Sonuç ve Öneriler

Belediye şirketleri, kanun kapsamında kurulup halka hizmet sunmakla görevlidir. Ancak, hukuki belirsizlikler, yönetici değişiklikleri, teknolojik altyapı eksiklikleri ve kurumsal hafıza sorunları bu şirketlerin karşılaştığı başlıca zorluklardır. Kişisel depolama cihazları ve manuel veri yönetim araçları da veri güvenliği ve verimlilik açısından ek sorunlar yaratmaktadır.

Bu sorunların üstesinden gelmek için belediye şirketlerinin hukuki statüsünün netleştirilmesi, yönetim süreçlerinin kurumsallaştırılması ve modern teknolojik altyapılara yatırım yapılması gerekmektedir. Teknolojiye yapılan bu yatırımlar, belediye şirketlerinin hem verimliliğini hem de şeffaflığını artırarak halka daha iyi hizmet sunmalarına olanak sağlayacaktır.

Hakan Öztürk

Finansal Danışman / Eğitmen