Türkiye Genelinde SGK Borcu Yoktur Uygulaması

Malum olduğu üzere, 18 Mayıs 2024 tarih ve 32550 sayılı Resmi Gazete’ de Kamu İhale Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in 8’inci maddesi ile Kamu İhale Genel Tebliği’nin 4734 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (c) bendi uygulamasında kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun belirlenmesinde esas alınacak hususları düzenleyen maddelerinden biri olan 17.3.2'nci maddesinde limitler 5.000 TL’ye sabitlenmiş idi.

Bu değişiklik bağlamında, SGK Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü yayımladığı 26.12.2024 tarihli 2024-16 sayılı Genelgesi ile 02.03.2020 tarihli ve 2020/5 sayılı Genelge’ de değişikliğe gitmiştir. 2020/5 sayılı Genelge’nin II. 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNUNA GÖRE VERİLECEK BORCU YOKTUR BELGELERİ başlıklı kısmında yer alan “1- Kapsama Giren Borç Türleri ve Tutarı” başlıklı bölümü, “2 - Kapsama Girmeyen Borç Türleri” başlıklı bölümünde yer alan örnekler değiştirilmiştir. “3-Borçların Dönemi” başlıklı bölümünün birinci paragrafından sonra gelmek üzere paragraf eklenmiş ve aynı bölümde yer alan Örnek 3 değiştirilmiştir.

Bu çalışmamızda SGK tarafından yayımlanan 26.12.2024 tarihli 2024/16 sayılı Genelge ile yapılan düzenlemeler ele alınacaktır.

II- KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİNİN İLGİLİ MADDE DÜZENLEMESİ

Önemli Açıklama: Kamu İhale Genel Tebliği’nin 17.3.2. Maddesinde 18.05.2024 tarihli 32550 sayılı Resmi Gazete’ de Yapılan Değişiklik 01.10.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

17.3.2. (Değişik: RG-18.05.2024-32550) Öte yandan isteklinin Türkiye genelindeki;

1) İlgili kanunlara göre tecil ve taksitlendirilerek ya da özel kanunlara göre yeniden yapılandırılarak ödeme planına bağlanan ve anılan kanunlar gereğince tecil ve taksitlendirmeye ya da yapılandırmaya ilişkin taksit ve/veya cari aya ilişkin ödeme yükümlülükleri yerine getirilmiş olması kaydıyla, tecil ve taksitlendirmeye ya da yeniden yapılandırmaya konu prim, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, kesenek, kurum karşılığı ile bunların fer’ileri,

2) (a) bendi kapsamına giren sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamı 5.000 TL'yi aşmayan borçlar,

3) (b) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamı 5.000 TL'yi aşmayan borçlar,

4) (b) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin prim, kesenek, kurum karşılığı ile bunların fer’ileri toplamı 5.000 TL'yi aşmayan borçlar,

5) (c) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamı 5.000 TL'yi aşmayan borçlar,

6) (c) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılan sigortalılığından doğan prim borçları, sosyal güvenlik destek primi borçları ve 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları ile bunların fer’ileri toplamı 5.000 TL'yi aşmayan borçlar,

7) (ç) bendi kapsamına giren ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sayılan sigortalılığından doğan prim borçları, sosyal güvenlik destek primi borçları ile 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları ile bunların fer’ileri toplamı 5.000 TL'yi aşmayan borçlar,

8) Tasarrufa teşvik kesintisi ve katkı tutarları, konut edindirme yardımı, idari para cezaları borçları,

9) İlgili kanunlar uyarınca takip ve tahsil görevi verilmiş olan özel işlem vergisi, eğitime katkı payı ve damga vergisi ile bunlara bağlı gecikme zamları,

kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak değerlendirilmeyecektir.

İsteklinin;

a) İlgili mevzuatına göre tahakkuk eden prim borçlarının süresi içinde ödenmemesi halinde kesinleşmiş prim borcu olduğu,

b) Prim borcuna karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya sonucunda takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı durumlarda kesinleşmiş prim borcu olduğu,

c) Prim borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde cebren tahsili yolunda tesis edilen işlemlere karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya sonucunda takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı durumlarda kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olduğu,

d) Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak ilgili kurum tarafından belli bir vadeye bağlanarak tecil edilmiş prim borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş prim borcu olmadığı,

kabul edilecektir.

III- İSTEKLİNİN 5510 SAYILI KANUN'UN 4'ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (A) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI ÇALISTIRAN TÜZEL KİŞİLİGİ HAİZ İŞVEREN OLMASI HALİNDE

İhale tarihi itibarıyla Türkiye genelindeki borç asıl ve fer'ileri toplamı dikkate alınmak kaydıyla isteklinin 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran tüzel kişiliği haiz işveren olması halinde aşağıdaki hal ve durumlarda belirtilen tutarların toplamının ihale tarihi itibarıyla 5.000,00 TL'yi aşan borçları kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu hesabında; işveren borçları, işverenin alt işvereni olması durumundaki borçları veya işverenin başka bir işverenin işyerinde alt işveren olması durumundaki borçları birlikte değerlendirilecek olup toplamda 5.000,00 TL ve bu tutarın altında borç olması durumunda işverene SGK tarafından borcu yoktur belgesi verilmektedir. Aynı işverenin Türkiye genelinde ihale tarihi itibarıyla muaccel hale gelmiş borç asıl ve fer'ilerinin toplamının 5.000,00 TL’yi aşmış olması varsayımında ise işverene SGK tarafından 4734 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesi hükmü uyarınca Türkiye genelinde ihale tarihi itibarıyla kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu miktarını belirtir belge verilmektedir.

1) Gerek kendilerine ait işyerlerinin gerek devir aldıkları işyerlerinin gerekse kendi işyerleriyle birleşen veya kendi işyerlerine katılan işyerlerinin muaccel hale gelmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zamları ile diğer fer’ileri.

2) 01.05.2004 tarihinden sonra biten ihale konusu isler ve özel bina inşaatı işyerlerinden dolayı gerek Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan araştırma, gerekse Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesi Hakkında Yönetmelik gereğince yapılan inceleme sonucunda, fark isçilik matrahı üzerinden bulunan ve isteklilerce ödenmesi kabul edilen prim, gecikme cezası ve gecikme zammı tutarları.

3) İşin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti hususunda Sosyal Güvenlik Kurumu denetim elemanlarınca düzenlenen raporlarda önerilen asgari isçilik miktarı üzerinden hesaplanan prim, gecikme cezası ve gecikme zammı tutarlarının idari aşamada kesinleşmiş olan kısımları.

4) Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca, fiilen yapılan denetimler sonucunda veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden ya da kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde veya kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı tespit edildiği halde bu çalışmaları veya prime esas kazancı Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeyen veya eksik bildirilen sigortalılardan dolayı tahakkuk ettirilen sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zamları ve diğer fer’ ilerinin idari aşamada kesinleşmiş olan kısımları.

5) Kesinleşmiş mahkeme kararları uyarınca geriye doğru verilen prim belgelerine istinaden oluşan ve muaccel hale gelmiş sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zamları ve diğer fer’ ileri.

6) Ay içinde bazı is günlerinde çalıştırılmadığına veya eksik ücret ödendiğine dair belgeleri Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmeyen veya verilen belgeleri anılan Kurumca geçerli sayılmaması nedeniyle tahakkuk ettirilen sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zamları ve diğer fer’ilerinin idari aşamada kesinleşmiş olan kısımları.

7) Bir işverenin işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran alt işverenin, bu işyerlerinde çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı tahakkuk eden ve ödenmeyen sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer’ileri.

8) Ortağı olduğu şirketin sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunlara ait gecikme cezası, gecikme zamları ve diğer fer'ilerine ilişkin borçlarından ötürü, (şirketin nevi dikkate alınarak) sorumlu olduğu tutarları.

IV- İSTEKLİNİN 5510 SAYILI KANUN’UN 4’ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (A) BENDİ İLE 5510 SAYILI KANUN’UN 4’ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (C) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI ÇALIŞTIRAN TÜZEL KİŞİLİĞİ HAİZ İŞVEREN OLMASI HALİNDE

5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanları çalıştırmalarından dolayı yukarıdaki (III) başlıklı bölümde sayılan borçlarından 5.000,00 TL’yi aşan tutarları ve 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanları çalıştırmalarından dolayı yasal ödeme süresi geçmiş prim, kesenek ve kurum karşılıkları ile bunların gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer'ilerinin 5.000,00 TL’yi aşan tutarları kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir.

Hesaplamada işverenin 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalıştırdığı sigortalılardan kaynaklanan borçlar ayrı ayrı değerlendirilmekte olup, 5.000,00 TL ve bu tutarın altında

borç olması halinde işverene SGK tarafından borcu yoktur belgesi verilmektedir.

V- İSTEKLİNİN 5510 SAYILI KANUN’UN 4’ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (A) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI ÇALIŞTIRAN GERÇEK KİŞİLİĞİ HAİZ İŞVEREN VE 5510 SAYILI KANUN’UN 4’ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (B) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALI OLMASI HALİNDE

5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan sigortalılarından veya şirketin nev’ine göre sorumluluğu da dikkate alınarak üst düzey yöneticisi veya ortağı olduğu şirketin yukarıda (III) başlıklı bölümde sayılan borçlarından 5.000,00 TL’yi asan tutarları ile 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan prim borçları (Bu bölüm kapsamındaki ilgililer için sosyal güvenlik destek primi sorgulanmaz. 6663 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığı yönünden 29.02.2016 tarihinden itibaren kaldırılmıştır. 7143 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesi 5'inci fıkrası ile var olan borçlar terkin edilmiştir.) ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları ile bunların gecikme cezası, gecikme zammı ve fer'ilerinin 5.000,00 TL’yi aşan tutarları kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir.

Hesaplamada; işverenin, 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalıları çalıştırması yönünden borçları veya şirketin nev’ine göre sorumluluğu da dikkate alınarak üst düzey yöneticilik ve ortaklıktan kaynaklı borçları ile 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Söz konusu değerlendirmede, 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları birlikte ele alınmaktadır. Buna göre; işverenin 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalıları çalıştırması yönünden borçları veya şirketin nev’ine göre sorumluluğu da dikkate alınarak üst düzey yöneticilik ve ortaklıktan kaynaklı borçlarının 5.000,00 TL ve altında olmasının yanı sıra 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçlarının (birlikte) 5.000,00 TL ve altında olması durumunda, işverene SGK tarafından borcu yoktur belgesi verilmektedir.

VI- İSTEKLİNİN 5510 SAYILI KANUN'UN 4'ÜNCÜ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ (B) BENDİ KAPSAMINDA SİGORTALILIĞI OLAN GERÇEK KİŞİ OLMASI DURUMUNDA

5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmasından veya sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlülüğünden doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası borçlarının gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer'ilerinden 5.000,00 TL’yi asan tutarları ile gerek üst düzey yöneticisi olduğu gerekse ortağı olduğu işveren şirketin prim, (5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki ilgililer için sosyal güvenlik destek primi sorgulanmaz. 6663 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığı yönünden 29.02.2016 tarihinden itibaren kaldırılmıştır. 7143 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesi besinci fıkrası ile var olan borçlar terkin edilmiştir.) işsizlik sigortası primi ile bunlara ait gecikme cezası, gecikme zamları ve diğer fer'ilerine ilişkin borçlarından şirketin nev’ini dikkate alınarak sorumlu olduğu tutarların 5.000,00 TL’yi aşan tutarları kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir.

Hesaplamada; isteklilerin 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları ile üst düzey yöneticisi ve/veya ortağı olduğu işveren şirketin 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalıların çalıştırılması yönünden şirketin nevisi dikkate alınarak sorumlu olduğu borçları ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Söz konusu değerlendirmede, 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçları birlikte ele Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalıların çalıştırılması yönünden şirketin nevisi dikkate alınarak sorumlu olduğu borçlarının 5.000,00 TL ve altında olmasının yanı sıra 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçları ve 5510 sayılı Kanun'un 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamındaki genel sağlık sigortası prim borçlarının (birlikte) 5.000,00 TL ve altında olması durumunda, istekliye SGK tarafından borcu yoktur belgesi verilmektedir. Bu durumdaki isteklilerin, ihale tarihi itibarıyla Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borçlarının olup olmadığının tespitinde hem 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan sigorta primi ve fer’ilerinden oluşan borçları hem de üst düzey yöneticisi ve/veya ortağı olduğu işveren şirketin nevisi dikkate alınarak sorumlu olduğu sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunlara ait gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer fer’ilerine ilişkin borçlarının olup olmadığı sorgulanmaktadır.

VII- İHALE TARİHİ İLE SÖZLEŞME İMZA TARİHİ ARASINDA GEÇEN SÜREDE BORÇ OLMASI HALİNDE BORCU YOKTUR YAZISI

İhale tarihi itibarıyla kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığına ilişkin ihaleyi yapan 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlara taahhüt veren veya ihale tarihi itibarıyla kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığına ilişkin borcu yoktur belgesi sunan isteklilerden sözleşme aşamasında ilgili idareler tarafından borcu yoktur belgesi talep edilebilmektedir. Bu kapsamda; ihale tarihi itibarıyla kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmayan ihale üzerinde kalan isteklilerin, ihale tarihi ile sözleşme imza tarihi arasında geçen sürede istekli adına ihale tarihinden önceki bir tarihe ilişkin olmak üzere tahakkuk eden kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak değerlendirilen borçlarını sözleşme imzalama tarihine kadar ödemeleri halinde, ihale üzerinde kalan isteklilere ihale tarihi itibarıyla borcu yoktur belgesi verilebilmektedir.

VIII- SONUÇ

01.10.2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere isteklinin Türkiye genelindeki kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu tutarı 5.000 TL olarak belirlenmiş olup, bu Genelgede borcu yoktur yazıları örneklerle yeniden açıklanmıştır. Bu Genelge ile getirilen en önemli düzenleme bu makalenin VII. Bölümü diyebiliriz. Bu durum istekliler için önemli bir avantajdır.

KAYNAKÇA

• Kamu İhale Genel Tebliği ve Değişiklik Tebliğleri

• 2020-05 ve 2024-16 sayılı SGK Genelgeleri

Mahmut ÇOLAK

E. SGK Başmüfettişi

İş Hukuku ve SGK Mevzuatı Danışmanı