İndirimli Bina Vergisi Uygulaması

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 8 inci maddesinin 2 inci fıkrasında “Cumhurbaşkanı, kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup onsekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret olanların, gazilerin, engellilerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içerisinde brüt 200 m²'yi geçmeyen tek meskeni olması(intifa hakkına sahip olunması dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranlarını sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Bu hüküm, yukarıda belirtilenlerin hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır. Muayyen zamanda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler hakkında bu hüküm uygulanmaz. Geliri olmadığını belgelemenin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.

Bu maddeye göre söz konusu kişiler ve konutları için, Cumhurbaşkanı (Bakanlar Kurulu) tarafından emlak vergisi oranının “sıfır” olarak belirlenmesi mümkün hale gelmiştir. Başka bir ifadeyle, bu kişiler ve taşınmazlar için Cumhurbaşkanı’nın (Bakanlar Kurulu’nun) emlak vergisinin tamamı oranında indirim yapma yetkisi bulunmaktadır. Bu hükmün verdiği yetkiye dayanılarak muhtelif tarihlerde çıkarılan Bakanlar Kurulu kararları ile vergi oranı “sıfır” olarak belirlenmiştir.

2.İNDİRİMLİ BİNA VERGİSİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

İndirimli vergi oranı uygulanması için, hem mükelleflere hem de indirim uygulanacak binaya ilişkin şartlar öngörülmüştür. İndirim uygulaması yapılabilecek kişiler ve indirim uygulanacak taşınmazların haiz bulunmaları gereken özellikleri ilgili maddede tek tek sıralanmış olup bu şartları taşımayan kişiler ve taşınmazlar için indirimli emlak vergisi uygulanması söz konusu değildir. Kısacası indirimli vergi oranından yararlanabilmek için, maddede sayılan kişilerce sahip olunan binanın, hem mesken yani konut olması hem tek mesken olması ve hem de brüt 200 m²'yi geçmemesi şarttır.

2.1.İndirim Uygulanacak Binaya İlişkin Şartlar

Kanunun 8 inci maddesi gereğince öngörülen bina vergisi indirimi uygulaması, sadece söz konusu kişilerin, mesken olarak sürekli kullandıkları brüt olarak 200 m²'yi geçmeyen, maliki ya da intifa hakkı sahibi bulundukları binaları için mümkündür. Bu çerçevede vergi oranı sıfır olarak uygulanarak bina vergisinin tamamının indirime tabi olacağı binalara ilişkin şartlar aşağıda incelenmektedir:

2.1.1.İndirimli vergi uygulamasının konusu yalnızca binalardır

Emlak Vergisi Kanunu’nun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında Cumhurbaşkanı’na (Bakanlar Kuruluna) sadece meskenlere ait bina vergisi oranını indirme yetkisi verilmiş olup, arsalar için indirimli vergi oranının uygulanması konusunda verilmiş bir yetki bulunmamaktadır. Bu nedenle arsalar için indirimli vergi oranının uygulanması söz konusu değildir.

2.1.2.Bina Türkiye sınırları içerisinde olmalıdır

Bilindiği üzere Emlak Vergisi Kanunu, Türkiye sınırları içerisindeki taşınmazları emlak vergisi mükellefiyeti kapsamına almıştır. Emlak Vergisinin Türkiye’deki taşınmazları esas alan yaklaşımı bütün vergilendirme süreci için geçerlidir. Dolayısıyla vergi indirimleri için de aynı yaklaşım esas olup indirimli bina vergisinden de ancak Türkiye sınırları içindeki Türk vatandaşları ve yabancılara ait binalar yararlanabileceklerdir. Yani yabancı ülke vatandaşı mükellefler de madde de öngörülen şartlara sahip olmaları durumunda Türkiye’de brüt 200 m²'yi geçmeyen tek meskenleri için indirimli vergi uygulamasından yararlanabileceklerdir. Konu ile ilgili olarak İstanbul Defterdarlığı verdiği bir özelgede “hiçbir geliri olmadığını beyan ederek indirimli vergi oranından yararlanmak isteyen mükellefin, Alman vatandaşlığına geçmiş olması indirimli bina vergisi oranından yararlanmasına engel teşkil etmeyeceğinden mükellef beyanına göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.” görüşüne yer verilmiştir.

2.1.3.Bina, mesken(konut) olmalıdır.

Kanunda yer alan indirimli bina vergisi uygulaması sadece mesken(konut) vasıflı binalar için öngörülmüştür. Nitekim, bu konuya ilişkin bir özelgede“fiilen de olsa işyeri olarak kullanılan binanın konut vasfını kaybettiği, dolayısıyla 1319 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamından çıktığı, bu maddede yer alan bu düzenlemenin meskenlere/konutlara getirilmiş bir oran indirimi olup işyerleri için herhangi bir oran indiriminin söz konusu olamayacağı” ifade edilmiştir.

Binanın mesken niteliğini taşıması için tamamının mesken olarak kullanılması şarttır. Bir binanın kısmen de olsa işyeri olması veya kullanım tarzının değiştirilmesi ya da ikamete mahsus mahallerinden bir kısmının dükkân, mağaza, depo gibi ticaret ve sanat icrasına mahsus mahaller haline dönüştürülmesi halinde vergi değerini değiştiren sebep söz konusu olacak, mesken olarak değil de yeni durumuna göre işyeri olarak vergilendirilmesi gerekecektir.

Ayrıca tek mesken niteliğindeki binanın, yeniden yapılmak üzere yıkılması halinde de binanın yeniden inşa sürecinde de indirimli bina vergisinden yararlanma imkânı söz konusu olmayacaktır.

2.1.4.Mesken, mükellefin Türkiye sınırları içerisinde tek taşınmazı olmalıdır

Tek meskeni bulunma şartı, mükellefin Türkiye sınırları içerisinde sahip (maliki, intifa hakkı sahibi veya malik gibi tasarrufta bulunanı) olduğu tek meskenden başkaca herhangi bir taşınmaza malik, intifa hakkı sahibi veya malik gibi tasarrufta bulunan sıfatıyla tamamen ya da kısmen sahip olmamasını ifade etmektedir. Hangi hak sahipliği yöntemiyle olursa olsun birden fazla taşınmaza sahip olunması halinde, söz konusu mükellef bütün taşınmazların emlak vergisini tam olarak ödemekle yükümlü olacaktır. 

Mükellefin Türkiye sınırları içerisinde tek meskene sahip olması şartı, hisseli olarak sahip olabilme halini de içermektedir. Kanunun 8 inci maddesinde yer alan “bu hüküm yukarıda belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmaları halinde hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır” hükmü ile bu durum açıkça ifade edilmiştir.

Konuya ilişkin özelgelerde, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, indirimli(sıfır) bina vergisi oranının, Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²'yi  geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisseye sahip olunması  halinde uygulanacağı, birden fazla meskende hisseye sahip olunmasında, bu hisseler için indirimli(sıfır) bina vergisi oranının uygulanmaması yönündeki işlemin kanun hükümlerine uygun olduğu, ikamet ettiği meskenin yanı sıra arsaya hisseli olarak sahip olunması halinde arsadan gelir elde edilmemesi şartıyla indirimli bina vergisi oranı(sıfır) uygulamasından yararlanmasının mümkün bulunduğu görüşü belirtilmektedir.

2.1.5.Meskenin brüt alanı 200 metrekareyi geçmiyor olmalıdır

İndirimli bina vergisi uygulamasından faydalanabilmek için Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²'yi geçmeyen tek meskenin bulunması şartı da getirilmiştir.

200 m²'yi geçmeyen tek meskene hisse ile sahip olunması halinde indirimli vergi oranı, indirimden yararlanabilecek kişinin hissesine isabet eden kısım için uygulanacak, şartları taşımayan kişilerin hissesine isabet eden kısım ise genel esaslar çerçevesinde emlak vergisine tabi tutulacaktır.

Hisseli meskenlerde mükellefe düşen hisse 200 m²'yi geçiyor ise sıfır oranlı indirimden yararlanamayacaktır. Hisseli meskenlerde “200 m² geçmeme şartı” meskenin tamamı için göz önüne alınarak tespit edilecektir. Hissesine sahip olunan meskenin 200 m²’yi geçmesi durumunda indirim söz konusu olmayacaktır.

Meskenin alanına ilişkin olarak belirlenen 200 m²’lik ölçü, brüt alan ölçüsüdür. Zira kanun metninde brüt alanın esas alınacağı açıkça belirtilmektedir. Ayrıca Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Tebliğlerde de “emlak vergisine esas olacak bina değerinin tespitinde binanın dıştan dışa brüt yüzölçümünün esas alınacağı, binanın (apartmanlarda ise dairenin) dıştan dışa yüzölçümünün ise duvarlar arasındaki mesafeler itibariyle m² cinsinden bulunacak alan olduğu ve bu şekilde bulunan brüt alanın hol, merdiven boşluğu, kapıcı ve kalorifer dairesi, sığınak gibi ortak kullanım yerlerinden gelen paylar ile kömürlük ve çamaşırlık gibi müştemilatın yüzölçümünü de içereceği” belirtilmiştir. Bu itibarla bir mükellefin tek meskeninin brüt alanının  200 m²’yi geçmesi nedeniyle, indirimli emlak vergisi oranı(sıfır) uygulamasından yararlanması mümkün olmayacaktır.

2.1.6.Muayyen zamanlarda değil sürekli kullanılan bir mesken olmalıdır

İndirim uygulanacak olan mesken, belli zamanlarda dinlenme (yazlık, yayla evi ve benzeri gibi) amacıyla değil, sürekli olarak kullanılmalıdır. Çünkü muayyen zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler için söz konusu indirimli vergi oranının uygulanması mümkün değildir. Bir mükellefin sürekli oturduğu yazlığı, artık muayyen zamanlarda değil de sürekli olarak kullanılan bir mesken olacağı için, diğer şartların da bulunması halinde, indirimli (sıfır) bina vergisi oranına tabi olacaktır. 

Bu konuya ilişkin bir özelgede “ her ikisi de emekli olup, kocanın üzerine kışlık mesken, eşinin üzerine yazlık mesken kayıtlı olan karı kocadan, sadece kocanın üzerine kayıtlı kışlık mesken için indirimli (sıfır) bina vergisi uygulaması yapılarak emlak vergisi ödenmeyeceği; ancak eşi üzerine kayıtlı yazlık ev içinse vergi mükellefiyetinin oluşarak emlak vergisi ödeneceği görüşü yer almaktadır.

2.1.7.Meskende bizzat oturulması şart değildir

İndirimli vergi oranının uygulanması için meskende bizzat oturulması şart değildir. Bu nedenle söz konusu kişilerden sahip olduğu alanı 200 m²’yi geçmeyen tek meskenini boş tutan veya bedelsiz olarak başkasının kullanımına bırakarak kendilerine ait olmayan başka bir konutta oturanlar diğer şartları haiz olmaları kaydıyla indirimli vergi oranından faydalanabileceklerdir.

Ayrıca sahip oldukları tek meskeni kiraya verip, kendileri başka bir yerde kirada oturanlar da diğer şartları taşımaları kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanabileceklerdir. Ancak özelgelerde, tek meskenini kiraya veren mükellefin indirimli bina vergisinden yararlanabilmek için mutlaka başka bir yerde kirada oturuyor olması, aksi halde mükellefin meskenini kiraya vermiş olması nedeniyle emlak vergisi indiriminden yararlanmaması gerektiği belirtilmektedir. Nitekim farklı özelgelerde hep bu yönde görüş bildirilmekte, kiraya verilen konutla ilgili indirimli bina vergisi uygulamasından yararlanmanın tek yolunun kirada oturmak olduğu açıklanmaktadır. 

2.1.8.Mükellefin kısmen veya tamamen maliki, intifa hakkı sahibi ya da malik gibi tasarrufta bulunanı olduğu bir mesken olmalıdır

Bir mükellefin, malik veya intifa hakkı sahibi ya da malik gibi tasarruf eden sıfatlarından herhangi biriyle, Türkiye sınırları içindeki brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskene sahip olması durumunda, öngörülen diğer şartların da bulunması halinde, bina vergisi indiriminden yararlanabilmesi mümkün olacaktır. Bu sıfatlardan herhangi birine sahip olmayan kişilerin emlak vergisi mükellefiyetinden bahsedilemeyeceği açıktır.

2.2.İndirim Uygulanacak Mükellefler ve Şartları

Bina vergisi oranı “sıfır” olarak uygulanacak kişiler yalnızca Kanunun 8 inci maddesinde sayılan kişilerdir. Bu kişiler,

1-Kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup 18 yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenler(işsizler).

2-Gelirleri sadece kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunan emekliler,

3-Engelliler,

4-Gaziler,

5-Şehitlerin dul ve yetimleri,

olarak sayılmıştır.

İlk sırada sayılan mükelleflerden, geliri olmayanlar grubundaki mükellefler için hiçbir geliri olmadığını taahhüt etmek; emekli grubunda yer alan mükellefler için ise, geliri sadece sosyal güvenlik kurumlarından alınan aylıklardan ibaret olmak şartları aranmakta, geliri bulunmamak temel esas olarak kabul edilmektedir.

Engelliler, gaziler ve şehitlerin dul ve yetimleri için ise, binalar için öngörülen genel şartlar ve bu gruptaki kişiler arasında yer almak dışında ayrıca mükellefin sahip olması gereken herhangi bir şarta yer verilmemiştir.

2.2.1.Hiçbir geliri olmayanlar için “sıfır” oranlı bina vergisi

İndirimli vergi oranından yararlanılabilmesi için öngörülen “hiçbir gelirin bulunmaması” şartı; hizmet karşılığı elde edilen ücret geliri, ticari, sınai, mesleki veya tarımsal faaliyet geliri, serbest meslek kazancı geliri, menkul ve gayrimenkul geliri, faiz, temettü, hisse senedi veya kâr payı geliri veya benzeri türde herhangi bir gelirin olmamasını ifade etmektedir.

Hiçbir geliri olmayanların indirimli bina vergisinden yararlanabilmeleri için bu durumu belediyeye bildirmeleri ve hiçbir geliri olmadıklarına dair 44 Seri Nolu Tebliğ ekindeki “Hiçbir Geliri Olmayanların Tek Meskenlerine Ait Taahhüt Belgesi” ni vermeleri gerekmektedir. Mükelleflerin indirimli bina vergisi oranından yararlandırılmalarında söz konusu “Taahhüt Belgesi” nin belediyeye verilmiş olması yeterli olup belediye tarafından bu mükelleflerden ayrıca başka bir belge istenmeyecektir. 57 Seri Nolu Emlak Vergisi Genel Tebliğine göre gelirin olup olmadığı hususunun resen araştırılması gerekmektedir.

Hiçbir geliri olmadığını beyan eden mükelleflerin geliri veya ikinci bir meskeni bulunduğunun tespit edilmesi halinde yapılacak işlemler 44 Seri Nolu Emlak Vergisi Genel Tebliğinde yer almaktadır. Buna göre mükelleflerin ücret, ticari, sınai, mesleki ve zirai faaliyet geliri ile menkul ve gayrimenkul sermaye iradı, faiz ve temettü veya benzer bir türden gelir elde etmeleri veya ikinci bir meskene sahip olmaları halinde, bu değişikliği mükellefiyetlerinin bulunduğu belediyeye bildirmeleri zorunludur. İndirimli vergi oranından yararlanma şartlarını taşımadığı halde, gerçek dışı taahhütte bulunmak suretiyle indirimli vergi oranından yararlanan mükellefler ile durumunda meydana gelen değişikliği bildirmeyen mükelleflerden alınması gereken vergi, cezalı olarak ve gecikme faizi ile birlikte alınacaktır.

Hiçbir geliri olmayan tek meskene sahip mükelleflerin, eş ve çocuklarının ayrıca gelir veya meskene sahip olması, tek meskenleri için indirimli bina vergisi(sıfır) oranı uygulamasından yararlanmalarında engel teşkil etmemektedir.

Madde metninde yer alan “hiçbir geliri olmayanlar” tanımı ev hanımlarını da kapsamaktadır. Yani, eşi çalışmasına rağmen hiçbir sosyal güvencesi ve geliri olmayan ev hanımları da kendilerine ait tek meskenleri için emlak vergisi ödemeyeceklerdir.

2.2.2.Sosyal Güvenlik Kurumu aylıklarından başka geliri olmayanlar için sıfır oranlı bina vergisi

Emeklilerin sıfır oranlı bina vergisi indiriminden yararlanabilmeleri için, gelirlerinin münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret olması gerekmektedir. Ayrıca emeklilerin sahip oldukları bina, mesken olup bir tane olacak ve brüt 200 m²’yi geçmeyecektir. Söz konusu meskenin dinlenme (yazlık, yayla evi gibi) amacıyla değil, sürekli olarak kullanılması şarttır. Sosyal güvenlik kurumlarından alınan aylıklar, emekli, dul, yetim, ölüm ve maluliyet aylığı olup, mükellefin bu aylıktan başka, gayrimenkul sermaye iradı, mesleki kazanç, ücret ve benzeri türde hiçbir geliri bulunmamalıdır. Yani, sosyal güvenlik kurumlarından emekli, dul, yetim, ölüm ve maluliyet aylığı alanların, bu aylıkları dışında başka gelirlerinin bulunması halinde bunların meskenine indirimli vergi oranı uygulanmayacaktır.

İndirimli emlak vergisi imkanından yararlanabilmek için emekli aylığı bağlanan kuruluşların Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulan sosyal güvenlik kuruluşları olması gerekir. Bu kapsamda; Emekli Sandığı, Bağ-Kur, SSK’nın yanı sıra, TOBB Sigorta ve Emekli Sandığı Vakfı gibi kanunla kurulan sandıklardan emekli, dul ve yetim aylığı alınması durumunda diğer şartların da varlığı halinde indirimli emlak vergisi imkanından yararlanılması mümkündür.

Türkiye sınırları içerisinde tek meskeni olup, kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldığı emekli aylığından başka geliri bulunmayan mükellefin; eşinin özel iş yerinin, gelirinin ya da başka taşınmazlarının bulunması emekli mükellefe indirimli bina vergisinin uygulanmasına engel teşkil etmemektedir. Emeklilerin, eşleri adına kayıtlı gayrimenkulü bulunması ve eşinin çalışıyor olması durumunda da indirimli bina vergisinden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır.

Eşlerden her ikisi de kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı almakta iseler ve her ikisinin de ayrı ayrı bu emekli aylıkları dışında başka gelirleri yoksa eşlerden her ikisinin de gerek birlikte ortak oldukları tek meskenleri için ve gerekse Türkiye sınırları içinde bulunan birer meskenleri için indirimli(sıfır) bina vergisi oranının uygulanması gerekir. Aynı şekilde eşlerin ikisinin emekli olması durumunda birisinin üzerine kışlık mesken birisinin üzerine yazlık mesken kayıtlı olan karı kocadan sadece kocanın üzerine kayıtlı kışlık meskeni için indirimli vergi oranı uygulanacaktır. Eş üzerine kayıtlı yazlık ev için indirimli vergi oranının uygulanması mümkün değildir.

Eşlerden her ikisinin de emekli aylığı olması ve tek bir meskenlerinin olması halinde mesken hisseli ise her iki emeklinin de hisseleri nispetinde, hisseli olmayıp emekli olan eşlerden birinin adına kayıtlı olması halinde adına kayıtlı emeklinin indirimli bina vergisi oranından yararlanması gerektiği; eşlerden her ikisinin de emekli aylığı alması ve her ikisinin de tam veya hisseli birer meskenlerinin olması halinde eşlerin ayrı ayrı indirimli bina vergisinden yararlanması gerektiği; eşlerden yalnızca birinin emekli olması ve emekli olmayan eşin tek meskene sahip olması halinde  kendisine ait hiçbir geliri olmadığını taahhüt etmesi durumunda indirimli bina vergisinden yararlanmasının mümkün olduğu söylenebilecektir.   

2.2.3.Gaziler ile şehitlerin dul ve yetimleri için sıfır oranlı bina vergisi

45 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nin 3 üncü bölümünde konuyla ilgili şu hususlara yer verilmiştir: “Türkiye sınırları içerisinde brüt 200 m²’yi geçmeyen, tek meskeni bulunan (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) gaziler ile şehitlerinin dul ve yetimlerinin bina vergisi indiriminden yararlanabilmesi için herhangi bir faaliyet ve gelir şartı aranmayacak, bunlar her hâl ve takdirde bina vergisi indiriminden yararlanacaklardır.”

Konuya ilişkin özelgede, “….brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskene sahip gazilerin indirimli emlak vergisi oranı(sıfır) uygulamasından yararlanmaları için gelir elde etmeme şartı aranmadığından, sahip olunan tek mesken kiraya verilmiş olsa da, bu mesken için indirimli emlak vergisi oranı(sıfır) uygulanması gerekmektedir” görüşüne yer verilmiştir.

2.2.4.Engelliler için sıfır oranlı bina vergisi

Engellilerin Türkiye sınırları içerisinde muayyen zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılanlar hariç olmak üzere brüt  200 m²’yi geçmeyen tek meskene veya tek meskende hisse sahibi veya intifa hakkı sahibi olmaları halinde bu meskene ait bina vergisi oranının sıfır olarak uygulanması öngörülmüştür.

57 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nde bu konuya ilişkin usul ve esaslara dair açıklamalar yapılmıştır. Bu çerçevede engelli mükelleflerin belediyeye, Tebliğ ekinde yer alan “Tek Meskeni Olan Özürlülere Ait İndirimli Bina Vergisi Formu”nu ve bu form ekinde yer alan belgeleri vermeleri gerekmektedir.

Engelli kimlik kartı sahibi mükellefler, engelli kimlik kartlarını belediyede ilgili görevliye ibraz etmek ve form ekine engelli kimlik kartı fotokopisini eklemek suretiyle indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanacaklardır. Bu durumdaki mükelleflerden ayrıca tam teşekküllü devlet hastanesinden alınmış sağlık raporu istenilmeyecektir.

Engelli kimlik kartı sahibi olmayan mükelleflerin ise, sağlık kurulu raporunun aslını ve onaylı örneğini belediye görevlisine ibraz etmek ve Tebliğ ekindeki Form ile birlikte raporun fotokopisini eklemek suretiyle indirimli bina vergisi oranı (sıfır) uygulamasından yararlanmaları mümkün olacaktır. 

Engellilerin indirimli bina vergisi uygulamasından yararlanabilmeleri için, engellinin herhangi bir gelirinin bulunmaması ve engel durumunun belli bir oranın üzerinde olması gibi şartlar yer almamaktadır. Konu ile ilgili bir özelgede yüzde 40 oranında özürlü olduğunu ve çalıştığını belirterek sahibi olduğu 200 m²’den küçük mesken için indirimli emlak vergisi uygulamasından yararlanıp yararlanamayacağı hususunda Vergi Dairesi Başkanlığı’nın görüşünü soran mükellefe “Türkiye sınırları içinde, brüt yüzölçümü 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olması halinde özürlü olduğunu belirtir belgesine istinaden indirimli emlak vergisinden yararlanmasının mümkün bulunduğu” yönünde görüş bildirilmiştir.

3.İNDİRİMLİ EMLAK VERGİSİNDE BİLDİRİM VE HÜKÜMLERİ

Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğleriyle ilgili belediyeye bildirimde bulunma ve indirim şartlarını belgelendirme koşulları belirlenmiştir.

3.1.İndirimden Yararlanmak İçin Bildirimde Bulunma Şartı

İndirimli vergi uygulamasından yararlanmak isteyen mükellefler, söz konusu şartları taşıdıklarına dair durumlarını ilgili belediyeye bildirmek zorundadır. Bakanlık tarafından yayımlanan 38,44 ve 57 nolu Genel Tebliğlerde belediyeler tarafından aranılacak belgeler ve mükelleflerin bildirim şekilleri tarif edilmiş, tebliğlerin eklerinde, bildirim formları ve taahhütname örneklerine yer verilmiştir.

3.2.Bildirimde Verilecek Belgeler

Emlak Vergisi Kanunu’nun 23 üncü maddesinde, Kanunun 33 üncü maddesinde(8 numaralı fıkra hariç) yazılı vergi değerini tadil eden nedenlerin bulunması halinde(geçici ve daimi muafiyetten faydalanılması dahil), emlak vergisi bildirimi verilmesinin zorunlu olduğu, bildirimlerin taşınmazın bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye verileceği, 11 ve 21 inci maddelerde de vergi değerini tadil eden sebeplerle bildirim verilmesi gereken hallerde mükelleflerce verilen bildirim üzerine ilgili belediyece verginin tarh ve tahakkuk ettirileceği hüküm altına alınmıştır.

Emlak vergisi mükelleflerinden emlak vergisi bildirimi dışında tapu sureti, kimlik fotokopisi, vergi kimlik numarasını gösteren belge, elektrik ve su abone belgesi, yapı kullanma izin belgesi veya başkaca bir belge talep edilmeyecektir.

Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğlerine göre, belediyeler hiçbir geliri olmayan mükelleflerden, Tebliğ ekinde yer alan formlar dışında başka bir belge talep etmeyeceklerdir. İlgili belediyeler tarafından, mükellefler tarafından bildirilen ve taahhütte bulunulan hususların teyidi için mükelleflerden bilgi istenilmeyecek, gerekli bilgiler ilgili kurum ve kuruluşlardan sağlanacaktır. Bu bağlamda belediyelerce, mükelleflere ait kimlik bilgileri İçişleri Bakanlığı Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden, tapu kayıtları ise Tapu ve Kadastro Bilgi Sisteminden alınabilecektir. Ayrıca mükelleflerin şehit, gazi, dul, yetim ve emekli olduklarına ilişkin bilgilerin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından elektronik ortamda sağlanması mümkün olabilecektir. Belediyeler, emlak vergisi işlemlerinde başta imar birimleri olmak üzere emlak vergisine konu taşınmazlara ilişkin öncelikle kendi kayıtlarında bulunan bilgi ve belgelerden faydalanacaklar ve gerek duymaları halinde bildirimlerin kontrolü amacıyla bildirime konu taşınmazlarda yoklama ve tespit yapacaklardır.

Bu açıklamalar çerçevesinde mükellefler tarafından belediyelere;

1)Tek Meskeni Olan(İntifa Hakkına Sahip Olanlar Dahil) Emeklilere, Dul ve Yetimlere Ait Form

2)Tek Meskeni Olan(İntifa Hakkına Sahip Olanlar Dahil) Şehitlerin Dul ve Yetimlerine ve Gazilere Ait Form

3)Tek Meskeni Olan(İntifa Hakkına Sahip Olanlar Dahil) Özürlülere Ait İndirimli Bina Vergisi Bildirim Formu

4)Hiçbir Geliri Olmayanların Tek Meskenlerine Ait Taahhüt Belgesi

olmak üzere 4 farklı bildirim formu verilebilmektedir.

İndirimden yararlanmak için öngörülen bildirim şartının bildirilmesinin yanı sıra, mükelleflerin bu orandan yararlanma ile ilgili şartlardan herhangi birini kaybetmeleri halinde de, bu durumu ilgili belediyeye bildirmeleri gerekmektedir.

3.3.Bildirim Öncesi Döneme İlişkin Geriye Dönük İndirim Uygulaması

İndirimli emlak vergisinden yararlanabilmek için Kanunda zamanında bildirimde bulunma şartı öngörülmemiştir. Buna göre mükelleflerin bu indirimden geriye dönük olarak faydalandırılmaları gerekmektedir. Buna göre emekli olduğunu geç beyan eden mükellef adına geçmiş dönemlerle ilgili tahakkuk eden emlak vergilerinin mahsuben veya nakden iade edilmesi gerekmektedir.

Bir mükellefin indirimli bina vergisi oranı uygulanmasını sağlayan şartları haiz olduğu tarihten itibaren indirimli bina vergisi oranı uygulanacağı tabiidir. Ancak Kanunun 8 inci maddesinde indirimden faydalanabilmek için mükelleflerin zamanında bildirimde bulunma şartı öngörülmediğinden mükelleflerin indirimden geriye dönük olarak faydalandırılmaları düzeltme zamanaşımı süresince söz konusu olabilecektir.

Konuya ilişkin bir özelgede “Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunan emeklilerin indirimli bina vergisi oranından yararlanabilmeleri için verecekleri bildirim nedeniyle bir süre belirlenmediğinden söz konusu uygulamadan yukarıda yer verilen şartların gerçekleştiği tarihten itibaren düzeltme zamanaşımı süresi göz önünde bulundurulmak suretiyle geçmişe yönelik yararlandırılması mümkün bulunmaktadır” görüşü yer almaktadır.

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun tavsiye kararları da, geçmiş dönemleri için de indirimli bina vergisi oranı uygulanmasına imkan bulunduğu halde idare tarafından aksi yönde tesis edilen idari işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı, bu dönemlere ilişkin olarak tahsil edilen emlak vergisinin iadesi ile ilgili makul sürede yeni bir işlem tesis edilerek mağduriyetin giderilmesi yönündedir.  

3.4.Şartların Kaybedilmesi Halinde Bildirim Mecburiyeti

İndirimli bina vergisi uygulamasından yararlanmakta olan mükellefler, indirim için zorunlu bulunan şartların ortadan kalkması halinde (örneğin ikinci bir taşınmaza sahip olmaları, taşınmazın kiraya verilmesi, gelir elde edilmesi gibi) bu durumu mükellefiyetlerinin bulunduğu belediyeye bildirmek zorundadırlar.

Konu ile ilgili olarak 44 Seri Nolu Emlak Vergisi Genel Tebliğinde yer alan düzenlemelerin dikkate alınması gerekmektedir. Buna göre; mükelleflerin gelir vergisine tabi hizmet karşılığı elde edilen ücret, ticari, sınai, mesleki ve zirai faaliyet geliri ile menkul ve gayrimenkul sermaye iradı, faiz ve temettü veya benzeri türden bir gelir elde etmeleri veya ikinci bir meskene sahip olmaları halinde, bu değişikliği mükellefiyetlerinin bulunduğu belediyeye bildirmeleri zorunludur. İndirimli vergi oranından yararlanma şartlarını taşımadığı halde gerçek dışı taahhütte bulunmak suretiyle indirimli vergi oranından yararlanan mükellefler ile durumunda meydana gelen değişikliği bildirmeyen mükelleflerden alınması gereken vergi, cezalı olarak ve gecikme faizi ile birlikte alınacaktır.

4-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Emlak Vergisi Kanunu’nun 8 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca 200 metrekareyi geçmeyen tek konuta sahip olan emekli, dul, yetim, gazilerin ve hiçbir geliri olmayanların konutlarına ilişkin emlak vergisi oranının sıfıra indirilmesi, vergilemenin sosyal yönünü göstermesi açısından önemlidir.

İndirimli emlak vergisi uygulamasında en büyük sorun bu imkândan yararlanmak için emekli, dul, yetim maaşı dışında tutarı ne olursa olsun başka gelire sahip olunmaması oluşturmaktadır. Günümüz koşullarında çok küçük rakamlarda faiz, temettü, kâr payı vb. gelirlerin elde edilmesi mümkündür. Mevcut uygulama uyarınca böyle bir gelirin varlığı halinde indirimli emlak vergisi oranından yararlanmak mümkün değildir.

Türkiye’de sıfır oranlı emlak vergisinin genel ve özel şartları oldukça geniş bir kitleyi ilgilendiren düzenlemeleri içerisinde barındırmaktadır. Bu düzenlemeler genel olarak kişilerin gerçek sosyal ve ekonomik durumlarını gözetmemektedir.

Ülkemizde özellikle sıfır oranlı emlak vergisinin uygulanması açısından gelir sınırı ve ikamet eden sayısı yönünden yapılacak düzenleme sosyal devlet anlayışına daha uygun olabilecektir.

KAYNAKÇA

-1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu

-Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğleri

-Gelir İdaresi Başkanlığı özelgeleri

-Açıklamalı ve İçtihatlı Belediyelerde Emlak Vergisi Uygulaması, TBB Yayınları

Özkan BAĞDADİOĞLU

İç Denetçi