Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yerlerinin Çalışma Saatleri ve Ruhsat İptali

Bu çalışmada işyeri açma ve çalışma ruhsatı almış umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılış ve kapanış saatleri ile bahse konu çalışma ruhsatlarının hangi hallerde iptal edileceğine yönelik açıklamalarda bulunulacaktır. 

Anahtar Kelimeler: Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yeri, Ruhsat, Çalışma Saati. 

1. Giriş

Umuma açık istirahat ve eğlence yeri, kişilerin tek tek veya toplu olarak eğlenmesi, dinlenmesi veya konaklaması için açılan otel, motel, pansiyon, kamping ve benzeri konaklama yerleri; gazino, pavyon, meyhane, bar, birahane, içkili lokanta, taverna ve benzeri içkili yerler; sinema, kahvehane ve kıraathaneler; kumar ve kazanç kastı olmamak şartıyla adı ne olursa olsun bilgi ve maharet artırıcı veya zekâ geliştirici nitelikteki elektronik oyun alet ve makinelerinin, video ve televizyon oyunlarının içerisinde bulunduğu elektronik oyun yerleri; internet kafeler, lunaparklar, sirkler ve benzeri yerleri kapsamaktadır.

Uygulamada, işyeri açma ve çalışma ruhsatı almış umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılış ve kapanış saatleri ile bahse konu çalışma ruhsatlarının hangi hallerde iptal edileceğine yönelik tereddütler oluşmaktadır. 

2. Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yerleri

Umuma Açık İstirahat ve Eğlence yerleri; otel, apart otel, pansiyon, kahvehane, kırahathane, kır kahvesi, çay bahçesi iddia bayi, ganyan bayii, içkisiz cafe, internet salonu oyun salonu, atari salonu gazino, taverna, pavyon dans salonu, kokteyl salonu, diskotek, bar, birahane, gece kulubü, içkili lokanta, içkili çalgılı lokanta, içkili kafeterya, içkili cafe düğün salonu sinema, tiyatro, gösteri merkezi, sirkler, lunaparklar, hamam, sauna, sıhhi banyo, gibi işletmeler umuma açık istirahat ve eğlence yerleri olarak adlandırılır.

Ayrıca sabit veya seyyar olarak kullanılan kara, deniz, hava ve her çeşit taşıma araçlarında, belirtilen faaliyetlerin icrası durumunda, bu yerler de umuma açık istirahat ve eğlence yeri sayılır.

Belediye Kanununun 15 inci maddesinde ise, belediyeye ait vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve harç dışındaki özel hukuk hükümlerine göre tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karşılığı alacakların tahsilini yapmak veya yaptırmak; gayrı sıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek; beldede ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi ve kayıt altına alınması amacıyla izinsiz satış yapan seyyar satıcıları faaliyetten men etmek; reklam panoları ve tanıtıcı tabelalar konusunda standartlar getirmek belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmaktadır. Bu bağlamda girişimcinin iş yeri açma ve çalışma ruhsatı almak için başvuracağı yetkili idare, ilgili belediye örgütüdür. Ruhsat alma süreci, gerek prosedür gerek sektöre ve meslek kollarına göre farklı şartlar gerektirmesi nedeniyle kendi içerisinde farklı işlem basamaklarına sahiptir. Bahsedilen temel adımlar arasındaki ruhsat işlemlerinde, mesleğe özgü faaliyetler için farklı sertifikasyon ve belgelendirme süreçleri söz konusu olabilmekte, mesleğe özgü şartlar gerekebilmektedir.

İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik; işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesinde uygulanacak esas ve usulleri düzenlemektir ve sıhhî ve gayrisıhhî işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetlenmesine dair tüm iş ve işlemleri kapsamaktadır.

3. Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yerlerinin Çalışma Saatleri

Bilindiği üzere, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesi, “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: 

a) Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak. 

b) Kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek. 

c) Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek. …” hükmünü, 34 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi, “Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek” hükmünü, 38 inci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendi, “Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak” hükmünü

İçermektedir. 

Öte yandan, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi, “Yetkili idare: Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini, büyükşehir belediyesi sınırları içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe belediyesini, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyeyi, organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini, endüstri bölgesi sınırları içinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi ile bölgede yer alan AR-GE ve tasarım faaliyetinde bulunan firmalar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı il müdürlüklerini,”, (g) bendi, “Umuma açık istirahat ve eğlence yeri: Kişilerin tek tek veya toplu olarak eğlenmesi, dinlenmesi veya konaklaması için açılan otel, motel, pansiyon, kamping ve benzeri konaklama yerleri; gazino, pavyon, meyhane, bar, birahane, içkili lokanta, taverna ve benzeri içkili yerler; sinema, kahvehane ve kıraathaneler; kumar ve kazanç kastı olmamak şartıyla adı ne olursa olsun bilgi ve maharet artırıcı veya zeka geliştirici nitelikteki elektronik oyun alet ve makinelerinin, video ve televizyon oyunlarının içerisinde bulunduğu elektronik oyun yerleri; internet salonları, lunaparklar, sirkler ve benzeri yerleri,” ve (t) bendi, “İş yeri: Ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin ya da girişimin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan, kara ya da su üzerindeki açık veya kapalı alanda bulunan sabit ya da mobil yerleri” hükmünü amirdir. 

Aynı yönetmeliğin 6 ncı maddesi “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır. İşyeri ruhsatları yetkili idarelerin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından bu Yönetmelikte öngörülen sürede imzalanır; ruhsat için ayrıca, meclis veya encümen tarafından bir karar alınmaz. Ruhsat, Örnek 5’te yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenir. İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1 ve 2’de yer alan durumlarına uygun formu doldurarak yetkili idareye başvurur.” hükmünü içermektedir.  

33 üncü maddesinin birinci fıkrası “Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılış ve kapanış saatleri belediye sınırları içinde belediye encümeni, bu yerler dışında il encümeni tarafından tespit edilir.” hükmünü amirdir. 

Bu kapsamda, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılış ve kapanış saatlerini belirleme yetkisi belediye encümenindedir. Daha önce belirlenen açılış ve kapanış saatlerinin kamu yararı ve kamu düzeni kapsamında yine belediye encümenince her zaman değiştirilebileceği ve yapılacak denetimlerde belediye encümenince ilgili faaliyet konusu için en son belirlenmiş olan açılış ve kapanış saatlerinin esas alınması gerektiği, ayrıca iş yeri/adres bazında açılış ve kapanış saati tespiti yapılmasının belediyenin yetkilerine ve Yönetmelik’in genel düzenlemesine aykırı olacağı, işyeri ruhsatlarının, Yönetmelik’te yer alan Örnek 5’teki bilgileri içerecek şekilde düzenlenmesi gerektiği ve Örnek 5’te iş yerlerinin açılış ve kapanış saatlerinin belirtilmesine ilişkin bir hüküm bulunmadığı ve bu kapsamda işyeri açma ve çalışma ruhsatlarında iş yeri açılış ve kapanış saatlerinin yazılmaması gerektiği, buna ilişkin yazılmış ibarelerin de ruhsat kapsamında elde edilen kazanılmış haklar kapsamında ele alınmasının mümkün olmadığı bilinmektedir. 

4. Umuma Açık İstirahat ve Eğlence Yerlerinde Ruhsat İptali

2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun 6 ncı maddesi “Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinden; 

a) Faaliyetten geçici olarak men edildiği halde süresinden önce açılan, 

b) Açık ve kapalı bulunacağı saatlere uymayan, 

c) Bu Kanunun 12 nci maddesinde belirtilen yasaklara uymadığı tespit edilen, 

d) Mevzuat hükümlerine aykırı olarak işletilen, 

İş yerlerinin işletmecilerine beş yüz milyon Türk Lirası ile bir milyar Türk Lirası arasında idarî para cezası verilir. Bu maddede öngörülen idarî para cezaları, belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında il daimi encümeni tarafından verilir. Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. İdarî para cezaları 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur. Bu maddede belirtilen aynı fiillerin bir yıl içinde tekrarı halinde, en son uygulanan para cezası bir kat artırılarak uygulanır.” hükmünü, 8 inci maddesi “Polisçe kat’i delil elde edilmesi halinde; 

A) Kumar oynanan umumî ve umuma açık yerler ile her çeşit özel ve resmi kurum ve kuruluşlara ait lokaller, 

B) Mevzuata aykırı bir şekilde uyuşturucu madde imal edilen, satılan, kullanılan, bulundurulan yerler, 

C) Mevzuata aykırı faaliyet gösteren genelevler, birleşme yerleri ve fuhuş yapılan evler ve yerler, 

D) Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Anayasal düzenine, genel güvenliğe ve genel ahlâka zararı dokunacak oyun oynatılan, temsil verilen, film veya video bant gösterilen yerler ile internet üzerinden yapılan yayınlara izin verilen yerler, 

E) Derneklere, sendikalara, loca ve kulüplere, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile benzeri kurum ve kuruluşlara ait ve yalnız üyelerinin yararlanması için açılan lokallerden, birden fazla denetim sonunda ve yazılı ihtara rağmen, iç yönetmeliğine aykırı faaliyet göstererek umuma açık yer durumuna geldiği tespit edilenler, 

F) Her türlü denize elverişli araçlarla günübirlik tur düzenleyen veya her türlü mal ve hizmet satanlardan, müşteriye faaliyetlerini duyururken veya müşteri kabul ederken çevreyi veya müşteriyi rahatsız edecek yöntemler kullananlar, 

Mahallin en büyük mülkî amiri tarafından otuz günü geçmemek üzere geçici süreyle faaliyetten men edilir. Bu maddede yazılı fiiller sebebiyle bir yıl içinde üç defa faaliyetten men edilen işyerlerinde, bu fiiller tekrar işlendiği takdirde, işyeri açma ve çalışma ruhsatları, mahallin en büyük mülkî amirinin bildirimi üzerine, belediye veya il özel idaresi tarafından beş iş günü içinde iptal edilir.” hükmünü 

İçermektedir. 

Ayrıca 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanunun 1 inci maddesi, “Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir. Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir. Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır” hükmünü amirdir. 

5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32 nci maddesinde, “(1) Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir. (2) Bu madde, ancak ilgili kanunda açıkça hüküm bulunan hallerde uygulanabilir. …” hükmü yer almaktadır. 

Diğer taraftan, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 13 üncü maddesi “İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idareler tarafından ruhsatın verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde kontrol edilir. İşyerinin bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde ruhsat kesinleşir. Kontrol görevini yerine getirmeyen yetkili idare görevlileri hakkında kanunî işlem yapılır. İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, ruhsat iptal edilerek işyeri kapatılır. Ayrıca ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanı varsa haklarında kanunî işlem yapılır.” hükmünü, 

Ek 3 üncü maddesi “13 üncü maddenin birinci fıkrası ve 23 üncü maddenin beşinci fıkrası uyarınca yapılacak ilk denetimden sonra yetkili idarelerce yapılacak denetimlerde, işletmecinin kusurlu fiili sebebiyle iş yerinde oluşmuş, mer’i mevzuata aykırılıkların ve noksanlıkların tespiti halinde, bu aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmesi için işletmeciye bir defaya mahsus onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmemesi halinde 1608 sayılı Kanunun 1 inci maddesi gereğince işletmeciye idari para cezası verilir. Ayrıca gayrisıhhî müesseselerde aykırılık ve noksanlıklar giderilinceye kadar, sıhhi müesseselerde ise yetkili idarenin öngördüğü ve onbeş günden fazla olmayan bir süre kadar faaliyetin menine karar verilir. Aykırılıkların ve noksanlıkların giderildiğinin tespiti halinde iş yeri hakkında verilmiş olan men kararı derhal kaldırılır. Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri bakımından 2559 sayılı Kanunun 6 ncı ve 8 inci madde hükümleri saklıdır.” hükmünü amirdir. 

5. Sonuç

Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılış ve kapanış saatlerini belirleme yetkisi belediye encümenindedir. Daha önce belirlenen açılış ve kapanış saatleri kamu yararı ve kamu düzeni kapsamında yine belediye encümenince her zaman değiştirilebilir. 

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin Ek 3 üncü maddesi kapsamında yapılan denetimlerde, ruhsat kesinleştikten sonra işletmecinin kusurlu fiili sebebiyle iş yerinde oluşmuş meri mevzuata aykırılıklar ve noksanlıklar incelenerek aykırılık ve noksanlıkların tespit edilmesi halinde işletmeciye bir defaya mahsus on beş günlük süre verileceği, verilen sürede aykırılıklar ve noksanlıkların giderilmemesi halinde 1608 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası verilerek sıhhi müesseselerde on beş güne kadar faaliyetten men kararının verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. 

Belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında belediye yasaklarının konulması ve uygulanması, kanunlarda belirtilen cezaların verilmesi sayılmış olup belediye encümeni tarafından ancak kanunlarda öngörülen cezaların verilebileceği, bu bakımdan belediyeye yetki veren kanunlarda (kanunlarda yer alan istisnai düzenlemeler hariç) düzenlendiği tarihte yürürlükte olan mevzuata uygun olarak tesis edilmiş bir ruhsatın iş yerinde oluşmuş meri mevzuata aykırılıklar ve noksanlıklar nedeniyle iptaline ilişkin bir hüküm bulunmadığı görülmektedir. 

2559 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen yaptırımlar saklı kalmak üzere, mevzuat hükümlerine aykırı işletilen umuma açık istirahat ve eğlence yerleri için yapılan denetimler sonucu tespit edilen mevzuata aykırı hususlarda aynı fiiller için belediyeye gönderilen her bir rapor için encümen kararı ile ayrı ayrı idari para cezası verilmesi ve Kanunun 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (d) bendinin “mevzuat hükümlerine aykırı olarak işletilen iş yeri” hükmü kapsamında kolluk (polis, jandarma, zabıta vb.) tarafından yapılan denetim sonucu tanzim edilen aynı raporda yer alan mevzuata aykırı hususların tamamının tek bir fiil olarak değerlendirilerek tek yaptırım uygulanması ve aynı fiilin bir yıl içinde tekrarının tespiti halinde her bir tekrar için kesinleşmiş en son uygulanan para cezasının bir kat artırılarak uygulanması gerekir.  

Yazar:

Ufuk ÜNLÜ

Kaynakça

5393 sayılı Belediye Kanunu

2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu

1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında Kanun

5326 sayılı Kabahatler Kanunu

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliği