Genel Tatil Günlerinin Memurların Yıllık İzninden Düşülmesi

Devlet memurlarının yıllık izin hakkı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 23, 102 ve 103 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Yıllık izin süresi, bilindiği üzere bir tam hizmet yılının dolması üzerine meslekte olan kıdemine göre belirlenmektedir. Hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (on yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür.

Bu çalışmada, 657 sayılı Kanuna tabi görev yapmakta olan personelin kullanacağı yıllık izinlerde cumartesi ve pazar günleri ile 2429 sayılı Kanunda düzenlenen ulusal, resmi ve dini bayramlar ile genel tatil günlerine denk gelen kısmının yıllık izne dahil edilip edilmeyeceğine ilişkin açıklamalar yapılacaktır. 

2. Yıllık İznin Kullanımı

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun yıllık izin başlıklı 102’nci maddesinde; Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir." ifadesine yer verilmiştir. Yine aynı Kanunun yıllık izinlerin kullanılışı başlıklı 103’üncü maddesinde; "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer. Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez. Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir. İfadesine yer verilmiştir.

Yıllık izin sürelerinin hesabında, hangi statüde olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet süreleri ile kamu kurum ve kuruluşlarında geçmese dahi Devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen hizmet sürelerinin dikkate alınması gerekmektedir. Bir önceki yıldan devreden izin ile cari yıl izni toplamının kısmen veya tamamen kullanılamaması halinde, sadece cari yıl iznine tekabül eden kısmının bir sonraki yılda kullanılması mümkün bulunmaktadır. Bu şekilde yıl içinde kullanılan izinler öncelikle bir önceki yıldan devreden izin sürelerinden mahsup edilecektir.

Örneğin; 10 yıldan fazla hizmeti olan bir memur, 2021 yılında kullanamadığı 15 gün, 2022 yılına ilişkin 30 gün olmak üzere toplam 45 gün olan 2021-2022 yılları izninin 20 gününü kullanmış ancak 25 gününü kullanamamış ise kullanamadığı izin 2012 yılına ait olduğundan kalan 25 günlük izni, 2013 yılı içinde kullanabilecektir. Bununla beraber, 45 gün olan 2021-2022 yılları izninin, 10 gününü kullanıp, 35 gününü kullanamaması halinde, 2022 yılına ait izin süresi 30 gün, 2021 yılına ait izin süresi ise 5 gün olduğundan 2021 yılına ait 5 günlük izin 2023 yılına devretmeyecek, 2023 yılında sadece 2022 yılına ait 30 günlük izin devredecek ve ilgili 2023 yılında toplam 60 gün izin kullanabilecektir.

Bir önceki yıldan devreden izin süresinin, mutlaka devrettiği yıl içinde kullanılması gerekmektedir. Bu şekilde devreden ve kullanılamayan izin süresi müteakip yıla devredilemeyecektir. Örneğin; 10 yıldan fazla hizmeti olan bir memur, 2022 yılından devreden 15 günlük izni devrettiği 2023 yılına ait yıllık izni ile birlikte (toplam 45 gün) 20.12.2023 tarihinden itibaren kullanmak istemesi halinde 2023 yılı içinde 2022 yılına ait sadece 12 gün (20.12.2023-31.12.2023) izin kullanabileceğinden ve 2022 yılı izninin hiçbir şekilde 2024 yılına devretmemesi gerektiğinden ilgiliye en fazla 42 gün izin verilebilecektir. 2022 yılına ait kullanılamayan 3 günlük izin hakkı düşmüş olacaktır.

657 sayılı Kanunun 103'üncü maddesinde yıllık izinlerin nasıl kullanılacağı düzenlenmiştir. Kanunun Mazeret İznini düzenleyen 104'üncü maddesinde ise; Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verileceği, belirtilen bu hâller dışında, merkezde atamaya yetkili amir, ilde vali, ilçede kaymakam ve yurt dışında diplomatik misyon şefi tarafından, birim amirinin muvafakati ile bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde, mazeretleri sebebiyle memurlara on gün izin verilebileceği, zaruret hâlinde ise öğretmenler hariç olmak üzere, aynı usûlle on gün daha mazeret izni verilebileceği bu takdirde de, ikinci kez verilen bu iznin, yıllık izinden düşüleceği düzenlenmiştir.

Uygulamada saatlik izin veya yarım günlük izin kullandırılmasına sık sık rastlanmaktadır. Ancak, hangi izinlerin yıllık izinden düşeceği yukarıda yer verilen hükümde de görüleceği üzere açık olarak Kanunda yer almaktadır. Yıllık izinlerden ancak, mazeret izinlerinden 10 günden fazlası düşülebilmektedir. Ayrıca, mazeret izinlerinin de nasıl ve kimler tarafından verileceği açıkça belirtilmiştir. Yani Kanunda belirtilen amirlerden başkasının vermiş olduğu saatlik veya yarım günlük izinlerin mazeret izni olarak değerlendirilmesi mümkün olmadığı gibi bunların da yıllık izinden düşülmesi mümkün değildir.

Amirin sadece kanunun 103. maddesi gereği yıllık izin kullandırma süresini ve toptan veya parçalı şekilde kullandırma taktir yetkisi olup tamamen yıllık izin kullandırmama yetkisi bulunmamaktadır. Amirin memurun yıllık izin hakkının düşmesine sebebiyet verecek şekilde kullandırmamasıyla, 657 sayılı Kanunun 103. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen takdir yetkisinin aşılması anlamına geleceği, ilgililere Kanunla tanınan izin hakkının kullandırılmamasının Anayasa ile teminat altına alınan dinlenme hakkının ihlali sonucunu doğurabileceği ve mağduriyetlere sebebiyet vereceği açıktır. ​Memurun yıllık izin hakkı kullanımı için başvurusunun amiri tarafından tamamen reddedilmesi üzerine idare aleyhine manevi tazminat davası açılarak ilgili amire rücu edilmektedir. Aynı zamanda memurun, Türk Ceza Kanununun 257 nci maddesi gereği görevi kötüye kullanma suçundan şikayet hakkı bulunmaktadır.

3. Genel Tatil Günlerinin Memurların Yıllık İzninden Düşülmesi

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun; 

99 uncu maddesinde, "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. 

Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. 

Ancak bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine veya bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir. 

Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir." hükmü, 102 nci maddesinde, "Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir." hükmü, 103 üncü maddesinde, "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izliyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer. 

Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez. 

Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir." hükmü yer almaktadır. 

Diğer taraftan, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda; 

“1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye'nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder. 

Aşağıda sayılan resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü genel tatil günleridir.

A) Resmi bayram günleri şunlardır: 

1. 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramıdır. 

2. 19 Mayıs günü Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür. 

3. 30 Ağustos günü Zafer Bayramıdır. 

B) Dini bayramlar şunlardır: 

1. Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3,5 gündür. 

2. Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür. 

C) 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü ve 15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü tatilidir. 

D) Ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü resmi daire ve kuruluşlar tatil edilir. 

Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır. Mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır. 29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur” ifadelerine yer verilmiştir. 

Ayrıca, Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri ile Cumhuriyet, Ramazan ve Kurban Bayramı Tatili gibi belirli dönemlerde hizmetlerin aksatılmaması, zorunlu hizmetlerin yürütülmesi için asgari seviyede personel bulundurulması kaydıyla, kamu kurum ve kuruluşlarındaki bütün çalışanlar idari izinli sayılabilmektedir. 

Konuya ilişkin olarak Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün görüş yazısında, "Bu itibarla; yıllık izin süreleri içerisinde kalan cumartesi ve pazar günlerinin yıllık izne dahil edilmesi; yıllık izin verilirken yıllık izin süreleri içerisinde kalan ve mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile Cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izne dahil edilmemesi; yıllık izin verildikten sonra Cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süreleri içerisinde kalması ve mesai günlerine denk gelmesi halinde ise bu sürelerin yıllık izin süresinden düşülmesi ve daha sonra amir tarafından uygun görülen zamanlarda memura 657 sayılı Kanunun 103 üncü Ek-1Ek 2 maddesine göre kullandırılması gerektiği, günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan personelin de aynı usulde yıllık izin kullanmasının uygun olacağı mütalaa edilmekte..." denilmiştir.

4. Sonuç

Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. 657 sayılı Kanuna tabi olarak görev yapmakta olan personelin kullanacağı yıllık izinlerde, yıllık izin süreleri içerisinde kalan cumartesi ve pazar günlerinin yıllık izne dahil edilmesi, yıllık izin verilirken yıllık izin süreleri içerisinde kalan ve mesai günlerine denk gelen ulusal bayram, genel tatil günleri ile Cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izne dahil edilmemesi, yıllık izin verildikten sonra Cumhurbaşkanlığınca idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süreleri içerisinde kalması ve mesai günlerine denk gelmesi halinde ise bu sürelerin yıllık izin süresinden düşülmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Yazar:

Ufuk ÜNLÜ